ਸਾਹਿਤਕ ਨਾਮ: ਬਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦਰਦਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਿਤਾਬ: ਮੁਰੱਕਾ-ਏ-ਦਰਦ ( ਉਰਦੂ ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ)
------
“....ਮੇਰਾ ਮਜਮੂਆ-ਏ-ਕਲਾਮ ( ਕਾਵਿ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ)’ ਮੁਰੱਕਾ-ਏ-ਦਰਦ’ ਜਦੋਂ ਟਾਈਪ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਇਸਦੇ ਸਮਰਪਣ ਦਾ ਖ਼ਿਆਲ ਆਇਆ ਕਿ ਆਖ਼ਿਰ ਮੈਂ ਇਹਨੂੰ ਕਿਸਦੇ ਨਾਂ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰਾਂ? ਮੈਂ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਨਜ਼ਰ ਮਾਰੀ ਤੇ ਇਹ ਨਜ਼ਰ ‘ਗੁਰਦਰਸ਼ਨ ਬਾਦਲ’ ਤੇ ਆ ਕੇ ਠਹਿਰੀ...”
ਬਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦਰਦ
ਪੂਰਾ ਲੇਖ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਆਰਸੀ ਰਿਸ਼ਮਾਂ ਤੇ ਫੇਰੀ ਜ਼ਰੂਰ ਪਾਓ ਜੀ।
------
ਦੋਸਤੋ! ਦੋ ਕੁ ਵਰ੍ਹੇ ਪਹਿਲਾਂ ਡੈਡੀ ਜੀ ਬਾਦਲ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਮਰਹੂਮ ਬਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦਰਦ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਉਰਦੂ ‘ਚ ਲਿਖੀ ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ ਮੈਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ਤੇ ਆਖਿਆ ਸੀ ਕਿ ਮੈਂ ਇਸਨੂੰ ਇੱਕ ਦਿਨ ਲਿਪੀਅੰਤਰ ਕਰਵਾ ਕੇ ਜ਼ਰੂਰ ਪੜ੍ਹਾਂ। ਸਾਲ ਕੁ ਪਹਿਲਾਂ ਅੰਕਲ ਹਰਭਜਨ ਮਾਂਗਟ ਸਾਹਿਬ ਘਰ ਆਏ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਦਰਦ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਦਾ ਖ਼ਿਆਲ ਆ ਗਿਆ। ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਮੈਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਕਰ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਕਿ ਉਹ ਦਰਦ ਸਾਹਿਬ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਰਚਨਾਵਾਂ ਆਰਸੀ ਲਈ ਲਿਪੀਅੰਤਰ ਕਰਕੇ ਦੇਣ। ਮੇਰੀ ਹੈਰਾਨੀ ਦੀ ਹੱਦ ਨਾ ਰਹੀ ਜਦੋਂ ਮਾਂਗਟ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦੇ ਲਿਪੀਅੰਤਰ ਨਾਲ਼-ਨਾਲ਼ ਕਿਤਾਬ ਦਾ ਮੁੱਖ-ਬੰਦ ਵੀ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਕੇ ਮੈਨੂੰ ਲਿਆ ਦਿੱਤਾ ਤੇ ਕਿਹਾ: ਤਨਦੀਪ ਬੇਟੇ! ਹੁਣ ਪੜ੍ਹ। ਇਹ ਕਿਤਾਬ ਤਾਂ ਦਰਦ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਬਾਦਲ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕੀਤੀ ਹੋਈ ਸੀ।
-----
ਮੁੱਖ-ਬੰਦ ਬੜਾ ਰੌਚਕ ਲੱਗਿਆ ਤੇ ਮੈਂ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਟਾਈਪ ਕਰਕੇ ਰੁਝੇਵਿਆਂ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਨਾਸਾਜ਼ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਫੇਰ ਭੁੱਲ ਗਈ ਕਿ ਦਰਦ ਸਾਹਿਬ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਵੀ ਆਰਸੀ ‘ਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਰਨੀਆਂ ਨੇ। ਕੱਲ੍ਹ ਅਚਾਨਕ ਇਹ ਲੇਖ ਅਤੇ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਦੁਬਾਰਾ ਲੱਭ ਪਈਆਂ ਤਾਂ ਸੋਚਿਆ ਕਿਉਂ ਨਾ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਸ਼ਾਇਰੀ ਸਭ ਨਾਲ਼ ਆਰਸੀ ਤੇ ਸਾਂਝੀ ਕੀਤੀ ਜਾਏ। ਉਹ ਇਸ ਫ਼ਾਨੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਰਹੇ। ਅੱਜ ਆਰਸੀ ਪਰਿਵਾਰ ਵੱਲੋਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਕਲਮ ਨੂੰ ਸਲਾਮ ਕਰਦੇ ਹੋਇਆਂ, ਆਪਾਂ ਦੋ ਬੇਹੱਦ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਤੇ ਚਾਰ ਕਤੇਅ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਬਾਕੀ ਆਉਂਣ ਵਾਲ਼ੇ ਦਿਨਾਂ ‘ਚ ਸਾਂਝੀਆਂ ਕਰਦੇ ਰਹਾਂਗੇ। ਦਰਦ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਇੱਕ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਸ਼ਿਅਰ ਨਾਲ਼ ਸਭ ਦਾ ਬੇਹੱਦ ਸ਼ੁਕਰੀਆ....
“ਯੂੰ ਤਸੱਲੀ ਦੇ ਰਹੇ ਹੈਂ, ਹਮ ਦਿਲ-ਏ-ਬੀਮਾਰ ਕੋ।
ਥਾਮਤਾ ਹੈ ਜੈਸੇ ਕੋਈ ਗਿਰਤੀ ਹੁਈ ਦੀਵਾਰ ਕੋ।”
ਅਦਬ ਸਹਿਤ
ਤਨਦੀਪ ‘ਤਮੰਨਾ’
********
ਗ਼ਜ਼ਲ
ਨਾ ਗੁਲ ਬਾਕੀ ਨਾ ਗੁਲ ਕਾ ਬਾਂਕਪਨ ਜਬ ਤੁਮ ਨਹੀਂ ਹੋਤੇ।
ਨਜ਼ਰ ਆਤਾ ਹੈ ਵੀਰਾਂ ਹਰ ਚਮਨ ਜਬ ਤੁਮ ਨਹੀਂ ਹੋਤੇ।
-----
ਬਹਾਰੇਂ ਰਕਸ਼ ਕਰਤੀ ਹੈਂ ਜਬ ਤੁਮ ਪਾਸ ਹੋਤੇ ਹੋ,
ਲਗਾਤੇ ਹੈਂ ਗਲੇ ਹਮ ਰੰਜ-ਓ-ਗ਼ਮ ਜਬ ਤੁਮ ਨਹੀਂ ਹੋਤੇ।
-----
ਗ਼ਮ ਆਲੂਦਾ ਕਲੀ ਮਾਯੂਸ ਗੁਲ ਅਫਸੁਰਦਾ ਹਰ ਗੁੰਚਾ,
ਬਦਲ ਜਾਤੀ ਹੈ ਤਕ਼ਦੀਰ-ਏ-ਚਮਨ ਜਬ ਤੁਮ ਨਹੀਂ ਹੋਤੇ।
-----
ਮੈਂ ਜਿਤਨਾ ਭਾਗਤਾ ਹੂੰ ਔਰ ਮੇਰੇ ਪਾਸ ਆਤੀ ਹੈ,
ਤਮੰਨਾ-ਏ-ਤਲਾਸ਼-ਏ-ਬਦਨ ਜਬ ਤੁਮ ਨਹੀਂ ਹੋਤੇ।
-----
ਝੁਲਸ ਦੇਤਾ ਹੈ ਅਹਿਸਾਸ-ਏ-ਵਫ਼ਾ ਕੋ ‘ਦਰਦ’ ਫੁਰਕਤ1 ਕਾ,
ਮੇਰੀ ਆਗ਼ੋਸ਼ ਮੇਂ ਜਲਵਾਫ਼ਗਨ2 ਜਬ ਤੁਮ ਨਹੀਂ ਹੋਤੇ।
*******
ਗ਼ਜ਼ਲ
ਮੇਰੇ ਦਰਦ ਕੇ ਆਲਮ ਕਾ ਹੈ ਵੋ ਹਾਲ ਜਿਸ ਆਲਮ ਮੇਂ,
ਲਬੋਂ ਪੇ ਆਹ ਔਰ ਸੀਨੇ ਮੇਂ ਦਮ ਨਹੀਂ ਰਹਿਤਾ।
-----
ਮੇਰੀ ਸੂਰਤ ਸੇ ਕੁਛ ਅੰਦਾਜ਼ਾ-ਏ-ਗ਼ਮ ਹੋ ਸਕੇ ਤੋ ਹੋ,
ਵਫ਼ੂਰ-ਏ-ਗ਼ਮ3 ਮੇਂ ਤੋਂ ਅਹਿਸਾਸ-ਏ-ਗ਼ਮ ਬਾਕੀ ਨਹੀਂ ਰਹਿਤਾ।
------
ਇਤਨਾ ਹਸਾਸ4 ਹੂੰ ਗ਼ਮ-ਏ-ਦੁਨੀਆਂ ਮੇਂ ਸਭ ਕੁਛ ਭੂਲੇ ਜਾਤਾ ਹੂੰ,
ਤੇਰਾ ਅਹਿਸਾਨ ਭੀ ਤੇਰੀ ਕਸਮ ਬਾਕੀ ਨਹੀਂ ਰਹਿਤਾ।
-----
ਇਸ਼ਕ਼ ਹਾਸਿਲ-ਏ-ਨਵੱਬਤ5 ਹੈ ਜੋ ਉਸ ਵਕ਼ਤ ਮਿਲਤੀ ਹੈ,
ਜਬ ਤੇਰੇ ਔਰ ਮੇਰੇ ਕਾ ਭਰਮ ਬਾਕੀ ਨਹੀਂ ਰਹਿਤਾ।
*********
ਚਾਰ ਕਤੇਅ
1) ਜੋ ਪਹਿਲੂ ਮੇਂ ਦਿਲ ਕੋ ਸੰਭਾਲੇ ਹੁਏ ਹੈਂ।
ਤੇਰੀ ਬਜ਼ਮ ਸੇ ਹੀ ਨਿਕਲੇ ਹੁਏ ਹੈਂ।
ਗਰਦਿਸ਼-ਏ-ਦੌਰਾਂ ਨੇ ਹਮਕੋ ਸਹਾਰਾ ਦੀਆ ਹੈ,
ਗ਼ਮ-ਏ-ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਕੇ ਹਮ ਪਾਲੇ ਹੁਏ ਹੈਂ।
-----
2) ਤਾਜ਼ਗੀ ਬਖ਼ਸ਼ ਕਿ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਕਰ ਲੂੰ।
ਦਿਲਬਰੀ ਬਖ਼ਸ਼ ਕਿ ਬੰਦਗੀ ਕਰ ਲੂੰ।
ਪਾਕੀਜ਼ਗੀ ਬਖ਼ਸ਼ ਗੁਨਾਹੋਂ ਸੇ ਹੋ ਤੌਬਾ,
ਤੇਰੇ ਰਾਹ ਪੇ ਬਸਰ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਕਰ ਲੂੰ।
-----
3) ਗ਼ਰਜ਼ ਨਹੀਂ ਅਪਨੇ ਬੇਗਾਨੇ ਸੇ।
ਮਤਲਬ ਹੈ ਅਪਨੇ ਆਸ਼ਿਆਨੇ ਸੇ।
ਨਾ ਪੀਨੇ ਸੇ ਔਰ ਨਾ ਪਿਲਾਨੇ ਸੇ।
ਨਾ ਕਾਅਬੇ ਸੇ ਔਰ ਨਾ ਮੈਖ਼ਾਨੇ ਸੇ।
‘ਦਰਦ’ ਜਬ ਹਦ ਸੇ ਗੁਜ਼ਰ ਜਾਏ,
ਲਿਪਟ ਕਰ ਰੋਤਾ ਹੂੰ ਆਸਤਾਨੇ6 ਸੇ।
-----
4) ਔਰਤ ਕਭੀ ਆਂਸੂਓਂ ਸੇ ਲਿਪਟਕਰ ਸੋਤੀ ਹੈ।
ਕਭੀ ਤਨਹਾਈ ਮੇਂ ਘੁਟ ਕਰ ਰੋਤੀ ਹੈ।
ਗ਼ਮ ਕੇ ਆਲਮ ਮੇਂ, ਤੇਰੇ ਪਾਸ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ,
ਤੁਝਮੇਂ ਛੁਪੀ ਔਰਤ ਤੇਰੇ ਸਾਥ ਹੋਤੀ ਹੈ।
********
ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ - ਫੁਰਕਤ1 – ਵਿਛੋੜਾ, ਜਲਵਾਫ਼ਗਨ2 – ਹਾਜ਼ਿਰ, ਵਫ਼ੂਰ-ਏ-ਗ਼ਮ3 – ਹੱਦ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗ਼ਮ, ਹਸਾਸ4 – ਜਜ਼ਬਾਤੀ, ਹਾਸਿਲ-ਏ-ਨਵੱਬਤ5 – ਪੈਗੰਬਰੀ ਦਾ ਨਿਚੋੜ, ਆਸਤਾਨੇ6 – ਨਸ਼ੇਮਨ, ਘਰ
*********
ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਮੂਲ ਉਰਦੂ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਲਿਪੀਅੰਤਰ – ਹਰਭਜਨ ਮਾਂਗਟ, ਸਰੀ, ਕੈਨੇਡਾ
1 comment:
Bahut khoob:
“ਯੂੰ ਤਸੱਲੀ ਦੇ ਰਹੇ ਹੈਂ, ਹਮ ਦਿਲ-ਏ-ਬੀਮਾਰ ਕੋ।
ਥਾਮਤਾ ਹੈ ਜੈਸੇ ਕੋਈ ਗਿਰਤੀ ਹੁਈ ਦੀਵਾਰ ਕੋ।”
Ghazlan ve bahut kamaal kahian.Tandeep ji tohada shukria.
Post a Comment