ਮੌਸਮ

ਆਰਸੀ ਤੇ ਨਵੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ

ਦੋਸਤੋ! ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੀ ਹੋ ਕਿ ਆਰਸੀ ਨੂੰ Facebook ਅਤੇ Twitter ਨਾਲ਼ ਵੀ ਜੋੜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ਼ ਇਹਨਾਂ ਸਾਈਟਾਂ ਤੇ ਅਕਾਊਂਟ ਹਨ, ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਆਰਸੀ ਬਲੌਗ ਨੂੰ ਓਥੋਂ ਵੀ join ਅਤੇ follow ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਲਿੰਕ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਹੁਣ ਤੱਕ ਤੁਹਾਡੇ ਦਿੱਤੇ ਹਰ ਸਹਿਯੋਗ ਲਈ ਮਸ਼ਕੂਰ ਹਾਂ।
ਅਦਬ ਸਹਿਤ
ਤਨਦੀਪ ਤਮੰਨਾ



Sunday, January 31, 2010

ਗੁਰਚਰਨ ਰਾਮਪੁਰੀ - 81ਵੇਂ ਜਨਮ ਦਿਨ 'ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ - ਦੋਹੇ

ਦੋਸਤੋ! ਕੋਕਿਟਲਮ, ਬੀ.ਸੀ. ਵਸਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਲੇਖਕ ਸਤਿਕਾਰਤ ਗੁਰਚਰਨ ਰਾਮਪੁਰੀ ਜੀ 81 ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਦੇ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ, ਪਿੰਡ ਰਾਮਪੁਰ ਦੇ ਮੋਢੀ ਮੈਂਬਰ ਹੋਣ ਦਾ ਮਾਣ ਹਾਸਲ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਜਨਮ ਦਿਨ ਤੇ ਆਰਸੀ ਪਰਿਵਾਰ ਵੱਲੋਂ ਬਹੁਤ-ਬਹੁਤ ਮੁਬਾਰਕਾਂ। ਉਹ ਤਬੀਅਤ ਨਾਸਾਜ਼ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਕੁਝ ਚਿਰ ਤੋਂ ਹਸਪਤਾਲ ਚ ਜ਼ੇਰੇ-ਇਲਾਜ ਨੇ, ਪਰ ਹੁਣ ਹੌਲ਼ੀ-ਹੌਲ਼ੀ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤ ਚ ਸੁਧਾਰ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ।

-----

ਅੱਜ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਫ਼ੋਨ ਕਰਕੇ ਆਰਸੀ ਲਈ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਭੇਜਿਆ ਹੈ, ਮੈਂ ਰਾਮਪੁਰੀ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਤਹਿ-ਦਿਲੋਂ ਧੰਨਵਾਦੀ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਆਰਸੀ ਪਰਿਵਾਰ ਵੱਲੋਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸਿਹਤਯਾਬੀ ਲਈ ਦੁਆ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਉਹਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਤ ਬੇਹੱਦ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ 18 ਦੋਹਿਆਂ ਨਾਲ਼ ਜਨਮ-ਦਿਨ ਦੀਆਂ ਮੁਬਾਰਕਾਂ ਦੇ ਰਹੇ ਹਾਂ....ਆਮੀਨ! ਅਠਾਰਾਂ ਦੋਹੇ ਹੀ ਕਿਉਂ, ਇਸਦਾ ਜਵਾਬ ਤੁਹਾਨੂੰ ਆਰਸੀ ਛਿਲਤਰਾਂ ਸਰਗੋਸ਼ੀਆਂ ਤੇ ਮਿਲ਼ੇਗਾ, ਉੱਥੇ ਵੀ ਫੇਰੀ ਜ਼ਰੂਰ ਪਾਓ ਜੀ। ਬਹੁਤ-ਬਹੁਤ ਸ਼ੁਕਰੀਆ।

ਅਦਬ ਸਹਿਤ

ਤਨਦੀਪ ਤਮੰਨਾ

*******

ਦੋਹੇ

ਅਣਵੰਡਿਆ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਹੈ ਧਰਤੀ ਲੀਕ ਨਾ ਮਾਰ।

ਪਹਿਲਾਂ ਰੱਖ ਦਰਵਾਜੜਾ ਜੇ ਪਾਵੇਂ ਦੀਵਾਰ।

=====

ਟੀਚੇ ਤੇ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਭੀੜ ਸਦਾ ਨਾ ਭਾਲ਼।

ਚਾਰ ਸਿਆਣੇ ਬਹੁਤ ਨੇ ਬੈਠ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ਼।

=====

ਸੁਣ ਸਭ ਨੂੰ ਆਦਰ ਸਹਿਤ ਛਾਣ ਅਸੂਲ ਤੇ ਕੂੜ।

ਇੱਕੋ ਕਿੱਲੇ ਸਦਾ ਲਈ ਸੋਚ ਕਦੇ ਨਾ ਨੂੜ।

=====

ਸਦੀਆਂ ਸੁੱਤੇ ਕਣਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪਲ ਦੇਂਦਾ ਛੇੜ।

ਕੋਮਲ ਤੂਈ ਰੇਸ਼ਮੀ ਪਰਬਤ ਪਈ ਤਰੇੜ।

=====

ਗਿਆਨੀ ਦਾਅਵੇ ਨਾ ਕਰੇ, ਗਿਆਨੀ ਸਦ ਨਿਰਮਾਣ।

ਮੈਂ ਸਭ ਕੁਝ ਹਾਂ ਜਾਣਦਾ ਕਹੇ ਸਿਰਫ਼ ਅਨਜਾਣ।

=====

ਗਿਆਨੀ ਸਰਲ ਸੁਣਾਉਂਦਾ, ਸਿੱਧੜ ਔਖੇ ਬੋਲ।

ਕਿਉਂ ਤਾਣੀ ਉਲ਼ਝਾ ਰਿਹਾ, ਸ਼ਬਦੀਂ ਗੰਢਾਂ ਖੋਲ੍ਹ।

=====

ਜਿਸ ਆਗੂ ਨੂੰ ਆਪ ਨਹੀਂ ਮੰਜ਼ਿਲ ਬਾਰੇ ਗਿਆਨ।

ਉਸ ਅੰਨ੍ਹੇ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੀ ਰਹਿੰਦੇ ਚਤਰ ਸੁਜਾਨ।

=====

ਕਥਨ ਪਰਾਈ ਰੌਸ਼ਨੀ ਥੋੜਾ ਸਕੀ ਸੁਆਰ।

ਰਾਹ ਉਦੋਂ ਹੀ ਲੱਭਿਆ ਜਦ ਰਿਦੇ ਪਈ ਲਿਸ਼ਕਾਰ।

=====

ਗੀਤ ਗਿਆਨ ਗ੍ਰੰਥ ਪੜ੍ਹ ਗੁੜ੍ਹ ਕੇ ਮੱਥਾ ਟੇਕ।

ਅੰਧ ਵਿਸ਼ਵਾਸੋਂ ਸੌ ਗੁਣਾ ਚੰਗਾ ਹਈ ਵਿਵੇਕ।

=====

ਅੰਤਕਰਨ ਜੋ ਬੋਲਦਾ ਉਸ ਤੇ ਜੋੜ ਧਿਆਨ।

ਪਿੱਛੋਂ ਪੜ੍ਹ ਕੀ ਆਖਦੇ ਵੇਦ ਗ੍ਰੰਥ ਕ਼ੁਰਾਨ।

=====

ਕਿੰਨਾ ਕੁੱਝ ਤੂੰ ਪੜ੍ਹ ਲਿਆ, ਹੈਂ ਡਾਢਾ ਗੁਣਵਾਨ।

ਅੰਦਰ ਝਾਤੀ ਮਾਰ ਹੁਣ ਹੋਵੇ ਅਸਲ ਗਿਆਨ।

=====

ਗਿਆਨ ਚੰਗੇਰਾ ਰਟਨ ਤੋਂ ਹੋਏ ਇਕਾਗਰ ਚਿੱਤ।

ਕਾਰਜ ਕਰ ਇੱਛਾ ਬਿਨਾਂ ਸ਼ਾਂਤ ਰਹੇਗਾ ਚਿੱਤ।

=====

ਜੇ ਵਰਤੋ ਖੁੰਢੀ ਹੋਈ ਕੈਂਚੀ ਕਰਦ ਕਟਾਰ।

ਵਰਤੋ, ਤਿੱਖੀ ਹੋਏਗੀ ਗਿਆਨ ਹੈ ਉਹ ਤਲਵਾਰ।

=====

ਸੋਚ ਸਿਆਣਪ ਜੋ ਕਹੇ ਧਰ ਤੂੰ ਉਸ ਤੇ ਕੰਨ।

ਭੀੜ ਜੋ ਉੱਚੀ ਬੋਲਦੀ, ਛਾਣ ਪਰਖ ਹੀ ਮੰਨ।

=====

ਤਿਣਕੇ ਸਾਂਭ ਗਿਆਨ ਦੇ ਕਰ ਝੋਲ਼ੀ ਭਰਪੂਰ।

ਚਮਕੇ ਤੇਰੇ ਆਲ੍ਹਣੇ ਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਵੀ ਨੂਰ।

=====

ਸੂਰਜ ਡੁੱਬੇ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਚੜ੍ਹਨ ਸਿਤਾਰੇ ਚੰਦ।

ਨੂਰ ਗਿਆਨ ਦਾ ਸਿਮਰ ਤੂੰ ਅਮਲ ਚ ਹੈ ਆਨੰਦ।

=====

ਦਾਅਵਾ ਹੈ ਪੈਗ਼ਾਮ ਦਾ, ਗ਼ਰਜ਼ ਬਣੀ ਇਲਹਾਮ।

ਘੜ ਕੇ ਆਪ ਕਹਾਣੀਆਂ, ਬਣਿਆ ਫਿਰੇ ਇਮਾਮ।

=====

ਧੂਤੂ-ਬਾਂਗਾਂ ਸੈਂਕੜੇ, ਦੇਖ ਧਰਮ ਦੇ ਟ੍ਹੌਰ।

ਰੌਲ਼ੇ ਦੇ ਹੜ੍ਹ ਡੁੱਬਿਆ, ਮੇਰਾ ਸ਼ਹਿਰ ਲਹੌਰ।

Saturday, January 30, 2010

ਪ੍ਰੋ: ਜਸਪਾਲ ਘਈ - ਗ਼ਜ਼ਲ

ਗ਼ਜ਼ਲ

ਸ਼ੋਰ ਵਿਚ ਡੁੱਬਾ ਨਗਰ, ਧੂੰਏਂ ਚ ਲਥਪਥ ਚਿਮਨੀਆਂ।

ਖ਼ਾਬ ਹੋ ਗਈਆਂ ਨੇ ਕਿਧਰੇ, ਖ਼ਾਬ ਜਿਹੀਆਂ ਬਸਤੀਆਂ।

-----

ਜ਼ਿਹਨ ਵਿਚ ਵਗਦਾ ਹੈ ਮੇਰੇ, ਪਿਆਸ ਦਾ ਦਰਿਆ ਕੋਈ,

ਤੇ ਮਿਰੇ ਹੱਥਾਂ ਚ ਨੇ, ਕਾਗ਼ਜ਼ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਕਿਸ਼ਤੀਆਂ।

-----

ਜ਼ਿੰਦਗੀ! ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰ, ਪੱਥਰ ਨਾ ਕਰ ਦੇਵੀਂ ਕਿਤੇ,

ਤਿਤਲੀਆਂ ਵਰਗੇ ਇਹ ਬੱਚੇ, ਫੜ ਰਹੇ ਨੇ ਤਿਤਲੀਆਂ।

-----

ਫਿਰ ਉਹੀ ਜਲਸੇ, ਉਹੀ ਨਾਅਰੇ, ਉਹੀ ਹੈ ਪੇਸ਼ਕਸ਼,

ਲੈ ਲਓ ਅਣਗਿਣਤ ਲਾਰੇ, ਦੇ ਦਿਓ ਕੁਝ ਕੁਰਸੀਆਂ।

-----

ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਮੁਸਕਾਨ ਤੋਂ ਧੋਖਾ ਨਾ ਖਾ ਜਾਣਾ ਕਿਤੇ,

ਚਿਹਰੇ ਉੱਤੇ ਚਿਹਰਾ ਹੈ, ਤੇ ਚਿਹਰੇ ਥੱਲੇ ਤਲਖ਼ੀਆਂ।

Friday, January 29, 2010

ਸੱਤਪਾਲ ਭੀਖੀ - ਨਜ਼ਮ

ਦੋਸਤੋ! ਸਰੀ ਵਸਦੇ ਸ਼ਾਇਰ ਜਸਬੀਰ ਮਾਹਲ ਜੀ ਨੇ ਸੱਤਪਾਲ ਭੀਖੀ ਜੀ ਦੀ ਇਕ ਬੇਹੱਦ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਨਜ਼ਮ ਆਰਸੀ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ਼ ਸਾਂਝੀ ਕਰਨ ਲਈ ਭੇਜੀ ਹੈ, ਮੈਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਤਹਿ-ਦਿਲੋਂ ਸ਼ੁਕਰਗੁਜ਼ਾਰ ਹਾਂ। ਲੇਖਕ ਬਾਰੇ ਹੋਰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਜੇ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਜਿਉਂ ਹੀ ਫੋਟੋ ਜਾਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ, ਅਪਡੇਟ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਬਹੁਤ-ਬਹੁਤ ਸ਼ੁਕਰੀਆ।

ਅਦਬ ਸਹਿਤ

ਤਨਦੀਪ ਤਮੰਨਾ

***********

ਕਵਿਤਾ ਸੰਦੋਹੇ ਵਿਚ

ਨਜ਼ਮ

ਮੈਨੂੰ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿਚ

ਉਲ਼ਝਿਆ ਵੇਖ

ਮਾਂ ਛੇੜਦੀ

...........

ਪੁੱਤ! ਕੀ ਹੈ ਇਹ ਤੇਰੀ ਕਵਿਤਾ?”

............

ਮੈਂ ਦੱਸਦਾ

..........

ਮਾਂ!

ਕਵਿਤਾ ਮਨ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨੇ

ਖ਼ੁਸ਼ੀਆਂ ਦਾ ਇਲਹਾਮ

ਆਨੰਦ ਦੀ ਸਿਖ਼ਰ

ਪਿਆਰ ਦੀ ਇੰਤਹਾ

ਕਵਿਤਾ ਗਹਿਰੇ ਜ਼ਖ਼ਮਾਂ ਤੇ

ਮੱਲ੍ਹਮ ਦਾ ਇਲਾਹੀ ਫੇਹਾ ਹੈ

ਗੁੰਗੇ ਦਾ ਗੁੜ…”

..................

ਸੁਣਦੀ-ਸੁਣਦੀ ਮਾਂ

ਉਦਾਸ ਹੋ ਗਈ

ਤੇ ਬੋਲੀ...

...............

ਫੇਰ ਮੇਰੀ ਕਵਿਤਾ ਤਾਂ ਪੁੱਤ

ਸੰਦੋਹੇ* ਚ ਰਹਿ ਗਈ!

*******

*ਸੰਦੋਹਾ ਮਾਂ ਦਾ ਪੇਕਾ ਘਰ

(ਨਵਾਂ ਜ਼ਮਾਨਾ ਦੇ ਨਵੇਂ ਵਰ੍ਹੇ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅੰਕ ਵਿਚੋਂ ਧੰਨਵਾਦ ਸਹਿਤ)


Thursday, January 28, 2010

ਇਫ਼ਤਿਖ਼ਾਰ ਨਸੀਮ - ਉਰਦੂ ਰੰਗ

ਗ਼ਜ਼ਲ

ਧੋਖਾ ਸਹੀ ਗੁਮਾਨ ਕਾ ਵਹਿਮੇ ਨਜ਼ਰ ਕੇ ਸਾਥ।

ਕਾਗ਼ਜ਼ ਕੇ ਫ਼ੂਲ ਟਾਂਕ ਦੇ ਸੂਖੇ ਸ਼ਜਰ1 ਕੇ ਸਾਥ।

-----

ਵਕ਼ਤੇ ਕਬੂਲੀਅਤ ਹੈ ਮਗਰ ਮਗਰ ਕਾਂਪਤਾ ਹੈ ਦਿਲ,

ਗ਼ਾਇਬ ਕਾ ਖ਼ੌਫ਼ ਭੀ ਹੈ ਦੁਆ ਕੇ ਅਸਰ ਕੇ ਸਾਥ।

-----

ਫ਼ੈਲੀ ਹੁਈ ਸਿਆਹੀ ਕੇ ਅਬ ਤੱਕ ਨਿਸ਼ਾਨ ਹੈਂ,

ਖ਼ਤ ਕੋ ਛੁਆ ਥਾ ਉਸਨੇ ਕਭੀ ਚਸ਼ਮੇ ਤਰ ਕੇ ਸਾਥ।

-----

ਮੈਂ ਪਕ ਗਯਾ ਥਾ ਮੁਝ ਕੋ ਕਭੀ ਟੂਟਨਾ ਹੀ ਥਾ,

ਅਬ ਔਰ ਕਿਤਨੀ ਦੇਰ ਮੈਂ ਰਹਿਤਾ ਸ਼ਜਰ ਕੇ ਸਾਥ।

-----

ਉਸ ਦਸ਼ਤ2 ਮੇਂ ਹਿਰਨ ਕਭੀ ਵਾਪਸ ਨਹੀਂ ਗਏ,

ਇਕ ਸ਼ੇਰ ਕਾ ਭੀ ਡਰ ਥਾ ਸ਼ਿਕਾਰੀ ਕੇ ਡਰ ਕੇ ਸਾਥ।

********

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ ਸ਼ਜਰ ਦਰੱਖਤ, ਦਸ਼ਤ ਜੰਗਲ

********

ਗ਼ਜ਼ਲ ਮੂਲ ਉਰਦੂ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਲਿਪੀਅੰਤਰ: ਸੁਰਿੰਦਰ ਸੋਹਲ

Wednesday, January 27, 2010

ਸੁਭਾਸ਼ ਕਲਾਕਾਰ - ਗ਼ਜ਼ਲ

ਗ਼ਜ਼ਲ

ਮੁਹੱਬਤ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਦਾ ਗ਼ਮ ਬਦਲ ਜਾਵੇ ਤੇ ਕੀ ਹੋਵੇ।

ਕਿਸੇ ਦੇ ਇਸ਼ਕ਼ ਵਿਚ ਮਹਿਰਮ ਉਧਲ਼ ਜਾਵੇ ਤੇ ਕੀ ਹੋਵੇ।

-----

ਉਦਾਸੀ ਦੀ ਉਬਾਸੀ ਦਾ ਮਸੀਹਾ ਕੀ ਕਰੇ ਚਾਰਾ,

ਸੁਬਹ ਪੂਰਬ, ਸ਼ਮ੍ਹਾਂ ਪੱਛਮ ਨਿਗਲ਼ ਜਾਵੇ ਤੇ ਕੀ ਹੋਵੇ।

-----

ਜਵਾਨੀ ਵਿਚ ਮਰੇ ਖਾਵਿੰਦ ਤੇ ਫਿਰ ਮਗਰੋਂ ਜਨਾਨੀ ਦੀ,

ਜਵਾਨੀ ਕੰਤ ਦੇ ਮਾਤਮ ਚ ਢਲ਼ ਜਾਵੇ ਤੇ ਕੀ ਹੋਵੇ।

-----

ਗ਼ਿਲਾ ਕੀ ਜੇਠ ਦੀ ਲੂ ਤੇ ਕਦੇ ਜੇ ਭਰ ਸਿਆਲ਼ੇ ਵੀ,

ਗੁਲਾਬਾਂ ਤੇ ਪਈ ਸ਼ਬਨਮ ਉਬਲ਼ ਜਾਵੇ ਤੇ ਕੀ ਹੋਵੇ।

-----

ਨਜ਼ਰ ਦੀ ਚਾਨਣੀ ਚੋਂ ਯਾਰ ਦਾ ਸਾਇਆ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦਾ,

ਹਿਜਰ ਦੀ ਰਾਤ ਵਿਚ ਆਲਮ ਨ ਜਲ਼ ਜਾਵੇ ਤੇ ਕੀ ਹੋਵੇ।

-----

ਨ ਪੁੱਛੋ ਹਾਲ ਬਾਗ਼ੀ ਦਾ ਬਗ਼ਾਵਤ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ,

ਖ਼ੁਦਾ-ਨਾ-ਖਾਸਤਾ ਹਾਕ਼ਮ ਸੰਭਲ਼ ਜਾਵੇ ਤੇ ਕੀ ਹੋਵੇ।

Tuesday, January 26, 2010

ਸੁਖਦੇਵ ਸਿੰਘ ਗਰੇਵਾਲ - ਗ਼ਜ਼ਲ

ਗ਼ਜ਼ਲ

ਬਣ ਗਏ ਕੰਡਿਆਂ ਤੇ ਵੀ ਰਾਹ ਨੇ ਕਿਵੇਂ, ਜੇ ਦੇਖਦੇ।

ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੇਆਸ ਹੋ ਕੇ ਫਿਰ ਕਦੀ ਨਾ ਲੇਟਦੇ।

-----

ਧੁੰਦ ਹੈ ਤਾਂ ਸਫ਼ਰ ਫਿਰ ਵੀ ਰੱਖਣਾ ਜਾਰੀ ਪਊ,

ਬੈਠ ਕਦ ਤੀਕਰ ਰਹੋਗੇ ਧੂਣੀਆਂ ਨੂੰ ਸੇਕਦੇ।

-----

ਆ ਕਿ ਹੁਣ ਮੰਜ਼ਿਲ ਤੇ ਪਹੁੰਚਣ ਦਾ ਵੀ ਕਰੀਏ ਹੌਸਲਾ,

ਐਵੇਂ ਹੀ ਪਿੱਛੇ ਨਾ ਪਈਏ ਕਿਸਮਤਾਂ ਦੇ ਲੇਖ ਦੇ।

-----

ਕੋਲ਼ ਹੁਣ ਦਿਸਦਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕੋਈ ਵੀ ਤਾਂ ਆਪਣਾ,

ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਵਿਚ ਸਭ ਹੀ ਬਦਲੇ ਦੇਖਦੇ ਹੀ ਦੇਖਦੇ।

-----

ਦਿਨ ਚੜ੍ਹਨ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਹੀ ਫਿਰ ਉਭਰ ਆਇਐ ਜ਼ਿਹਨ ਵਿਚ,

ਨਾਮ ਜਿਹੜਾ ਰਾਤ ਸਾਰੀ ਹੀ ਰਹੇ ਸਾਂ ਮੇਟਦੇ।

-----

ਬਣ ਕੇ ਇਕ ਔਰਤ ਮਿਰੇ ਸਾਹਵੇਂ ਸੀ ਪਰਗਟ ਹੋ ਗਿਆ,

ਸਦਕੇ ਜਾਵਾਂ ਰੱਬ ਦੇ ਐਸੇ ਵਚਿੱਤਰ ਭੇਖ ਦੇ।

-----

ਭਾਲ਼ਦੇ ਸਾਂ ਜਿਸਨੂੰ ਉਹ ਤਾਂ ਅਪਣੇ ਅੰਦਰ ਮਿਲ਼ ਗਿਆ,

ਐਵੇਂ ਹੀ ਫਿਰਦੇ ਰਹੇ ਹਰ ਥਾਂ ਤੇ ਮੱਥੇ ਟੇਕਦੇ।

Monday, January 25, 2010

ਜਗਜੀਤ ਸੰਧੂ - ਹਾਇਕੂ

ਦੋਸਤੋ! ਕੱਲ੍ਹ ਮੈਂ ਆਰਸੀ ਛਿਲਤਰਾਂ ਸਰਗ਼ੋਸ਼ੀਆਂ ਤੇ ਡੈਡੀ ਜੀ ਤੋਂ ਸੁਣਿਆ ਇਕ ਲਤੀਫ਼ਾ ਪੋਸਟ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਜਿਸ ਵਿਚ ਉਸਤਾਦ ਗ਼ਜ਼ਲਗੋ, ਸ਼ਾਗਿਰਦ ਨੂੰ ਬੜਾ ਟੇਢਾ ਜਿਹਾ ਉੱਤਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤੇਰੀਆਂ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਚੋਂ ਪਖਾਨੇ ਦੀ ਬਦਬੂ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਨਹੀਂ ਕਿ ਉਸਦੇ ਸ਼ਾਗਿਰਦ ਨੇ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਪਖਾਨੇ ਚ ਬਹਿ ਕੇ ਲਿਖੀਆਂ ਨੇ ਤਾਂ ਹੀ ਉਹਨਾਂ ਚੋਂ ਬਦਬੂ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਬੜਾ ਡੂੰਘਾ ਭਾਵ ਹੈ ਇਸ ਦਾ ਦਰਅਸਲ ਉਸਤਾਦ ਦੇ ਕਹਿਣ ਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜਿਹੜਾ ਤੂੰ ਧੜਾ-ਧੜ ਲਿਖੀ ਤੇ ਛਾਪੀ ਜਾ ਰਿਹੈਂ ... ਉਹਦੇ ਚ ਕੋਈ ਕੁਝ ਵੀ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਜਿਸਨੂੰ ਪੜ੍ਹਿਆਂ ਪਾਠਕ ਦਾ ਮਨ ਚਾਨਣ-ਚਾਨਣ ਹੋ ਜਾਵੇ ਤੇ ਸੰਦਲੀ ਖ਼ੁਸ਼ਬੂ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਬਿਖਰ ਜਾਵੇ ਤੇ ਉਹ ਅਸ਼-ਅਸ਼ ਕਰ ਉੱਠੇ। ਤੇ ਫੇਰ ਅਜਿਹੀਆਂ ਕੋਝੀਆਂ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਨੂੰ ਉਸਤਾਦ ਜੀ ਨੂੰ ਹੀ ਠੀਕ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਨਾ। ਵੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਲਤੀਫ਼ਾ ਪੰਜਾਬੀ ਗ਼ਜ਼ਲ ਤੇ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਹਾਇਕੂ ਤੇ ਵੀ ਬੜਾ ਢੁਕਦਾ ਹੈ। ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਗ਼ਜ਼ਲ ਦੇ ਨਾਂ ਥੱਲੇ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਲਿਖਿਆ ਜਾ ਰਿਹੈ, ਆਪਾਂ ਸਾਰੇ ਹੀ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ। ਯੂ.ਕੇ. ਵਸਦੇ ਗ਼ਜ਼ਲਗੋ ਰਾਜਿੰਦਰਜੀਤ ਨਾਲ਼ ਹਾਲ ਚ ਫ਼ੋਨ ਤੇ ਹੋਈ ਗੱਲਬਾਤ ਚ ਮੈਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਰਾਜਿੰਦਰਜੀਤ ਜੀ! ਅਗਲੀ ਕਿਤਾਬ ਕਦੋਂ ਆ ਰਹੀ ਹੈ? ਉਹ ਆਖਣ ਲੱਗੇ, ਕਈ ਸਾਲ ਲੱਗਣਗੇ ਤਨਦੀਪ। ਮੈਂ ਬੜੀ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਨਾਲ਼ ਸਾਲ ਚ 8-10 ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਲਿਖਦਾ ਹਾਂ। ਦੋਸਤੋ! ਧੜਾ-ਧੜ ਲਿਖਣ ਅਤੇ ਸਾਧਨਾ ਨਾਲ਼ ਲਿਖਣ ਚ ਏਹੀ ਫ਼ਰਕ ਹੈ।

-----

ਜਿਹੜੀ ਗੱਲ ਮੈਂ ਅੱਜ ਕਰਨੀ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹਾਂ ਉਹ ਹੈ ਪੰਜਾਬੀ ਚ ਲਿਖੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਇਕੂ ਬਾਰੇ। ਹਾਇਕੂ ਦੀ ਵਿਧਾ ਬਾਰੇ ਮੈਂ ਵਿਸਤਾਰ ਚ ਨਹੀਂ ਜਾਵਾਂਗੀ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਲਿਖਿਆ ਜਾ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ। ਕੋਈ ਤਿੰਨ-ਚਾਰ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਜਾਪਾਨ ਤੋਂ ਪਰਮਿੰਦਰ ਸੋਢੀ ਜੀ ਵੈਨਕੂਵਰ ਫੇਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੈਲਗਰੀ ਆਏ ਸਨ, ਮੇਰੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ਼ ਹਾਇਕੂ ਬਾਰੇ ਰੇਡਿਓ ਦੇ ਸਟੂਡੀਓ ਚ ਸੰਖੇਪ ਜਿਹੀ ਗੱਲਬਾਤ ਹੋਈ ਸੀ। ਮੈਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਸੀ ਕਿ ਸੋਢੀ ਸਾਹਿਬ! ਤੁਹਾਨੂੰ ਨਹੀਂ ਲਗਦਾ ਕਿ ਜੇ ਹਾਇਕੂ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੇ ਹੱਥ ਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਇਹਦੀ ਪੋਸ਼ਾਕ ਦੇ ਨਾਲ਼-ਨਾਲ਼ ਨੈਣ-ਨਕਸ਼ ਹੀ ਬਦਲ ਦੇਣਗੇ? ਉਹਨਾਂ ਹੱਸ ਕੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ ਸੀ: ਤਮੰਨਾ ਤੁਹਾਡਾ ਮਤਲਬ ਮੈਂ ਸਮਝ ਗਿਆ ਹਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਹੁਣ ਕਵਿਤਾ ਚੋਂ ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਗ਼ਜ਼ਲ ਚੋਂ ਗ਼ਜ਼ਲ ਨਹੀਂ ਲੱਭਦੀ, ਸ਼ਾਇਦ ਇਸ ਤਿੰਨ ਸਤਰਾਂ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਹਾਇਕੂ ਦਾ ਵੀ ਇਹੀ ਹਾਲ ਕਰ ਦੇਣਗੇ।

-----

ਚਾਰ ਕੁ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਹੋਈ ਇਹ ਗੱਲਬਾਤ ਮੈਨੂੰ ਅਕਸਰ ਪੰਜਾਬੀ ਚ ਲਿਖੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਇਕੂ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਯਾਦ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕੋਈ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਇਹ ਸੱਚ ਸਾਬਤ ਹੋਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਹਿੰਦੀ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਚ ਖ਼ਾਸ ਤੌਰ ਤੇ ਇੰਡੀਆ ਅਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਹਾਇਕੂ ਬੁਖ਼ਾਰ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ਼ ਫ਼ੈਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਚ ਲਿਖੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਇਕੂ ਚ ਅਜੇ ਵੀ ਉੱਚਾ ਪੱਧਰ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲ਼ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹੀ ਗੱਲ ਹੋਈ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਹਾਇਕੂ ਲਿਖਣਾ ਬਹੁਤ ਸੌਖਾ ਲੱਗਿਆ, ਅਸੀਂ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਤਿੰਨ-ਤਿੰਨ ਸਤਰਾਂ ਲਿਖ ਧਰੀਆਂ। ਪਰ ਜੇ ਨਿਰਖ ਨਾਲ਼ ਵੇਖੋ ਤਾਂ ਸ਼ਾਇਦ ਹਾਇਕੂ ਇੱਕਾ-ਦੁੱਕਾ ਹੀ ਮਿਲ਼ਣਗੇ। ਹੁਣ ਹਾਇਕੂ ਲਿਖਣ ਲਈ ਤੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਛਪਵਾਉਣ ਲਈ ਦੌੜ ਜਿਹੀ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਦੋ-ਤਿੰਨ ਹਿੰਦੀ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੀ ਮੇਰੇ ਕੋਲ਼ ਪਹੁੰਚੀਆਂ ਸਨ, ਉਹਨਾਂ ਚ ਵੀ ਹਾਇਕੂ ਭਾਲ਼ਿਆਂ ਨਹੀਂ ਥਿਆਉਂਦਾ। ਦਵਿੰਦਰ ਪੂਨੀਆ ਜੀ ਦੇ ਦੱਸਣ ਮੁਤਾਬਕ, ਪੰਜਾਬ ਚ ਇਕ ਅਜਿਹਾ ਸਾਹਿਤਕ ਗਰੁੱਪ ਹੈ ਜਿਹੜਾ ਇਕ ਲੱਖ ਹਾਇਕੂ ਲਿਖਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਕੇ ਰਿਕਾਰਡ ਕਾਇਮ ਕਰਨ ਚ ਲੱਗਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਵਾਰ-ਵਾਰੇ ਜਾਈਏ!

-----

ਹਾਇਕੂ ਤਿੰਨ ਸਤਰਾਂ ਚ ਲਿਖੀ ਜਾਂਦੀ ਕਵਿਤਾ, ਏਨੀ ਆਸਾਨ ਨਹੀਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਲਿਖਦੇ ਤੇ ਡੀਂਗਾਂ ਮਾਰਦੇ ਜਾਈਏ। ਬਿੰਬ ਨੂੰ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ ਸ਼ਬਦਾਂ ਚ ਕ਼ੈਦ ਕਰਨਾ ਤੇ ਪਾਠਕ ਨੂੰ ਉਸ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣ ਲਾਉਣਾ ਇਕ ਅਧਿਆਤਕ ਸਾਧਨਾ ਹੈ। ਪਰ ਅਸੀਂ ਤਾਂ ਅਜੋਕੀ ਗੀਤਕਾਰੀ ਵਾਂਗ ਭੱਈਏ, ਜੱਟ, ਟਰੈਕਟਰ, ਤੂੜੀ, ਪਰਾਲ਼ੀ, ਮੋਬਾਈਲ ਫ਼ੋਨ, ਕੋਠੀਆਂ ਦੁਆਲ਼ੇ ਹੀ ਹੋ ਗਏ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਹਾਇਕੂ ਦਾ ਅਸਲੀ ਰੰਗ-ਰੂਪ ਰੁਲ਼ ਗਿਆ ਹੈ। ਓਨਟਾਰੀਓ, ਕੈਨੇਡਾ ਵਸਦੇ ਲੇਖਕ ਅਮਰਜੀਤ ਸਾਥੀ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਨਿਮਖ਼ ਨਾਂ ਦੇ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਹਾਇਕੂ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਨਾਲ਼ ਪੰਜਾਬੀ ਚ ਪਹਿਲੀ ਕਿਤਾਬ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ। ਯਤਨ ਕਾਬਿਲੇ-ਤਾਰੀਫ਼ ਸੀ। ਫੇਰ ਦਵਿੰਦਰ ਪੂਨੀਆ ਜੀ ਦੀ ਕਣੀਆਂ ਆਈ। ਮੈਂ ਵਾਹ-ਵਾਹ ਕੀਤੇ ਬਗੈਰ ਨਾ ਰਹਿ ਸਕੀ। ਹਾਇਕੂ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀ ਚ ਨਵੇਂ ਅੱਯਾਮ ਮਿਲ਼ ਰਹੇ ਸਨ, ਇਸਦੀ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਹੋਈ।

-----

ਦੋਸਤੋ! ਵੇਖ ਲੈਣਾ, ਇਸ ਸਾਲ ਦੇ ਅੰਦਰ-ਅੰਦਰ ਪੰਜ-ਛੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਹਾਇਕੂ ਤੇ ਆਉਣਗੀਆਂ। ਤੇ ਮੈਂ ਤਾਂ ਏਥੇ ਤੱਕ ਸੁਣਿਐ ਕਿ ਕਈ ਬੀਬੀਆਂ ਵੀ ਚੋਰੀ-ਛੁਪੇ ਹਾਇਕੂ ਲਿਖਦੀਆਂ ਨੇ, ਤਾਂ ਕਿ ਜਦੋਂ ਕਿਤਾਬ ਆਵੇ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਪ੍ਰਥਮ ਮਹਿਲਾ ਹਾਇਕੂ ਲੇਖਿਕਾ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਸੁਨਹਿਰੀ ਅੱਖਰਾਂ ਚ ਲਿਖਿਆ ਜਾਵੇ। ਲਿਖੋ, ਜੀਅ ਸਦਕੇ ਲਿਖੋ, ਪਰ ਉਹ ਹਾਇਕੂ ਜ਼ਰੂਰ ਹੋਵੇ। ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਚੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਚ ਉਲੱਥਾ ਕਰਕੇ ਛਾਪਣਾ ਕਿੱਧਰ ਦੀ ਸਾਧਨਾ ਹੈ? ਇਸ ਨਾਲ਼ ਰੀਸਾਈਕਲਿੰਗ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਹੀ ਵਧਦੀ ਹੈ, ਸਿੱਖਣ-ਮਾਨਣ ਨੂੰ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਜੇ ਮੈਂ ਹਾਇਕੂ ਲਿਖਾਂ ਤਾ ਮੈਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਡਰ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਕਿ ਮੈਥੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੋਈ ਕਿਤਾਬ ਨਾ ਛਪਵਾ ਜਾਵੇ। ਸਗੋਂ ਇਹ ਨਿਸਚਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦੈ ਕਿ ਕਿਤਾਬ ਚਾਹੇ 8-10 ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਾਂ, ਉਸ ਵਿਚੋਂ ਹਾਇਕੂ ਦਾ ਰੰਗ ਜ਼ਰੂਰ ਹੋਵੇ। ਨਾ ਹੀ ਮੇਰੇ ਮਨ ਚ ਇਹ ਹੰਕਾਰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦੈ ਕਿ ਮੇਰੀ ਪਹਿਲੀ ਕਿਤਾਬ ਦੀ ਬੜੀ ਚਰਚਾ ਹੋਈ ਸੀ, ਨਵਾਂ ਹਾਇਕੂ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਸਾਰੇ ਰਿਕਾਰਡ ਤੋੜ ਦੇਵੇਗਾ। ਇਕ ਲੋਕ-ਬੋਲੀ ਚੇਤੇ ਆ ਗਈ:

ਮੈਂ ਗੱਜ ਕੇ ਮੁਕੱਦਮਾ ਜਿੱਤਿਆ,

ਹੋਇਆ ਕੀ ਜੇ ਭੋਂ ਵਿਕ ਗਈ ।

-----

ਸੂਝਵਾਨ ਦੋਸਤੋ! ਲਿਖਣਾ ਕੋਈ ਮਜ਼ਾਕ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਹ ਸਾਧਨਾ ਦੇ ਨਾਲ਼-ਨਾਲ਼ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਵੀ ਹੈ। ਇੰਝ ਵੀ ਹੋਇਆ ਹੈ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਆਰਸੀ ਤੇ ਸੁਰਿੰਦਰ ਸੋਹਲ ਜੀ ਦੁਆਰਾ ਭੇਜੀ ਨਿਊ ਯੌਰਕ ਵਸਦੇ ਉਰਦੂ ਦੇ ਇਕ ਲੇਖਕ ਦੀ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਨਜ਼ਮ ਪੋਸਟ ਕੀਤੀ ਗਈ ਤੇ ਅਗਲੇ ਹੀ ਮਹੀਨੇ ਉਹ ਕਿਸੇ ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕ ਦੀ ਕਿਤਾਬ 'ਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਰੂਪ ਚ ਆ ਗਈ। ਇਹ ਗੱਲਾਂ ਵੀ ਚੰਗੀਆਂ ਨਹੀਂ। ਹਾਇਕੂ ਵਾਲ਼ਾ ਹਾਲ ਤ੍ਰਿਵੇਣੀਆਂ ਅਤੇ ਤਾਨਕਾ ਨਜ਼ਮਾਂ ਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲ਼ਾ ਹੈ। ਜਿਹੜੇ ਚਾਰ-ਚਾਰ ਕਿਤਾਬਾਂ ਛਪਵਾ ਕੇ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਬੇ-ਬਹਿਰੀਆਂ ਲਿਖਦੇ ਨੇ, ਉਹ ਤ੍ਰਿਵੇਣੀਆਂ ਵੱਲ ਹੋ ਤੁਰੇ ਨੇ ਜਾਂ ਸੋਚਦੇ ਨੇ ਕਿ ਨਜ਼ਮਾਂ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਦਾ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਬਣਿਆ, ਚਲੋ ਹਾਇਕੂ/ਤਾਨਕਾ ਹੀ ਲਿਖ ਲਈਏ। ਗੁਲਦਾਨ ਵੀ ਨਫ਼ਾਸਤ ਨਾਲ਼ ਸਜਾਏ ਕਮਰੇ ਦੀ ਹੀ ਸ਼ੋਭਾ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ।

-----

ਹਾਇਕੂ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਚ ਸਾਥੀ ਸਾਹਿਬ, ਦਵਿੰਦਰ ਪੂਨੀਆ ਜੀ ਦੇ ਨਾਲ਼-ਨਾਲ਼ ਮੈਂ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹਾਂ ਜਗਜੀਤ ਸੰਧੂ ਜੀ ਦਾ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ/ ਨਜ਼ਮਾਂ ਏਨੀਆਂ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਨੇ ਕਿ ਮੈਂ ਅਕਸਰ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਖਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹਾਂ ਕਿ ਕਿਤਾਬ ਛਪਵਾਉਣ ਚ ਘੌਲ਼ ਕਿਉਂ?? ਉਹ ਜਿੱਥੇ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਦੇ ਕਾਫ਼ੀਏ /ਰਦੀਫ਼ਾਂ ਤੇ ਏਨੀ ਮਿਹਨਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਕਦੇ-ਕਦੇ ਅਤਿ-ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਹਾਇਕੂ ਵੀ ਲਿਖਦੇ ਹਨ। ਮੈਂ ਆਖਦੀ ਹੁੰਨੀ ਆਂ ਕਿ ਜਗਜੀਤ ਜੀ! ਤੁਹਾਡੇ ਤੇ ਦਵਿੰਦਰ ਪੂਨੀਆ ਜੀ ਦੇ ਹਾਇਕੂ ਇਤਿਹਾਸ ਸਿਰਜਣਗੇ। ਅੱਜ ਆਰਸੀ ਚ ਜਗਜੀਤ ਜੀ ਦੇ ਲਿਖੇ ਕੁਝ ਹਾਇਕੂ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਦਿਆਂ ਮੈਨੂੰ ਦਿਲੀ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਜਗਜੀਤ ਜੀ ਦੀ ਕਲਮ ਨੂੰ ਮੇਰਾ ਸਲਾਮ। ਬਹੁਤ-ਬਹੁਤ ਸ਼ੁਕਰੀਆ। ਇਕ ਗੱਲ ਹਮੇਸ਼ਾ ਯਾਦ ਰੱਖੀਏ ਤੇ ਪੱਲੇ ਬੰਨ੍ਹੀਏ :

ਕਾਹਲ਼ੀ ਦੀ ਘਾਣੀ ।

ਅੱਧਾ ਤੇਲ ਅੱਧਾ ਪਾਣੀ ।

ਅਦਬ ਸਹਿਤ

ਤਨਦੀਪ ਤਮੰਨਾ

********

ਹਾਇਕੂ

ਸੁੰਨਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਮਚਾਨ

ਕਾਰਤੂਸਾਂ ਦੇ ਖੋਖੇ

ਇੱਕ ਨਿੱਕੀ ਜਿਹੀ ਬਾਈਬਲ

=====

ਪਾਣੀ ਸੁੱਤਾ ਘੂਕ

ਓੜ ਰਜਾਈ ਬਰਫ਼ ਦੀ

ਸੁਪਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੁਨਾਲ਼

=====

ਪੱਤੇ ਫੁੱਲ ਗੁਆ ਕੇ

ਬਿਰਖ਼ ਬਣੇ

ਬੇਤਾਜ ਬਾਦਸ਼ਾਹ

=====

ਵੇਖੇ ਵਗਦੀ ਨੈਂਅ

ਸੂਰਜ ਤੇ ਪਰਛਾਵੇਂ ਦੇ

ਵਿਚਕਾਰ ਖਲੋਤਾ ਮੈਂ

=====

ਹਾਂ ਮੇਰਾ ਹੀ ਦਿਲ ਹੈ

ਜਿਹੜਾ ਹੁਣੇ ਹੁਣੇ

ਝੜਿਆ ਹੈ ਪੱਤਾ

=====

ਆਪਣੇ ਖੰਭ ਸੰਭਾਲ਼

ਝੀਲ ਚ ਬੱਤਖ਼ਾਂ ਤੈਰਨ

ਲੈ ਪਰਛਾਵੇਂ ਨਾਲ਼

=====

ਪੋਟੇ ਪੁੜਿਆ ਕੰਡਾ

ਵੇਖੇ ਤੋਂ ਹੀ ਦੁਖਦਾ

ਵੈਸੇ ਰਹਿੰਦਾ ਵਿੱਸਰਿਆ

=====

ਮੌਜੇ ਮੇਚ ਦੇ

ਪੈਰੀਂ ਪਾਏ

ਕੱਕੀ ਰੇਤ ਦੇ

=====

ਉਹ ਪੜ੍ਹੇ ਕਿਤਾਬ

ਦੂਰੋਂ ਉਹ ਕਿਤਾਬ

ਪੜ੍ਹਾਂ ਮੈਂ ਉਸਦੇ ਚਿਹਰੇ ਤੇ

=====

ਵੱਡੇ ਬਾਈ ਦੀ ਡਾਂਗ

ਸੰਮਾਂ ਉੱਤੇ ਜੰਗਾਲ਼

ਮਿਟਿਆ ਜਿਹਾ ਕੋਈ ਨਾਮ

=====

ਕਮਰੇ ਦੀ ਬੱਤੀ ਜਗਾਈ

ਘਰ ਅੰਦਰ ਹੀ ਦਿਸਿਆ

ਜੀਵਨ ਦਾ ਹਰ ਰਾਹ

=====

ਪਾਟੇ ਲੀੜਿਆਂ

ਵਾਲ਼ੀ ਮਾਈ

ਚੁਗੇ ਕਪਾਹ


Sunday, January 24, 2010

ਵਿਸ਼ਾਲ - ਨਜ਼ਮ

ਘੁੰਗਰੂ ਅਤੇ ਰਤਨਾ ਦਾ ਸਫ਼ਰ

ਨਜ਼ਮ

ਹਾਂ...ਉਦੋਂ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਛੋਟੀ ਸੀ ਉਹ

ਝੁੱਗੀ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਪਾਸੇ ਪਏ

ਕੂੜੇ ਦੇ ਢੇਰ ਵਿਚ ਗੁਆਚੇ

ਵੰਗਾਂ ਦੇ ਟੁਕੜਿਆਂ ਤੋਂ ਵੀ ਨਿੱਕੀ

ਤੇ ਇਸੇ ਹੀ ਉਮਰੇ

ਉਹਦੀ ਘੁੰਗਰੂਆਂ ਨਾਲ਼ ਪਹਿਚਾਣ ਹੋਈ।

..............

ਕਿਉਂਕਿ....ਚੇਤਨਾ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਨਜ਼ਰ

ਉਹਦੇ ਘੁੰਗਰੂਆਂ ਤੇ ਪਈ ਸੀ

ਘੁੰਗਰੂ ਉਹਦੇ ਲਈ ਇੰਝ ਨਹੀਂ ਸਨ

ਜਿਵੇਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਟਹਿਣੀ ਤੇ ਖਿੜਿਆ ਫੁੱਲ

ਘੁੰਗਰੂ ਤਾਂ ਉਹਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਇੰਝ ਸਨ

ਜਿਵੇਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਮੱਥੇ ਚ ਖੁੱਭਿਆ ਕਿੱਲ

.................

ਘੁੰਗਰੂ ਨਾ ਤਾਂ ਉਹਦੇ ਗਲ਼ੇ ਵਿਚਲੇ

ਤਵੀਤ ਨਾਲ਼ ਬੱਝੇ ਹੋਏ ਸਨ

ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਚਾਂਦੀ ਤੇ ਛੋਟੇ ਕੜਿਆਂ ਨਾਲ਼

ਉਹਦੀਆਂ ਬਾਹਵਾਂ ਵਿਚ

ਉਹ ਨਹੀਂ ਸੀ ਜਾਣਦੀ ਕਿ ਉਹਦੇ ਪੈਰਾਂ ਨੂੰ

ਕੌਣ ਬੰਨ੍ਹ ਗਿਆ ਹੈ ਘੁੰਗਰੂ

ਜੇ ਕੁਝ ਜਾਣਦੀ ਸੀ ਤਾਂ ਬਸ ਏਨਾ ਜਾਣਦੀ ਸੀ

ਕਿ ਉਹਦੇ ਪੈਰਾਂ ਨੇ ਹੰਭਣ ਤੱਕ

ਮਜ਼ਮੇ ਚ ਨੱਚਣਾ ਹੈ

............

ਤੇ ਹਰ ਤਮਾਸ਼ਬੀਨ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਨੇ

ਉਹਦੇ ਜਿਸਮ ਨੂੰ ਚੀਰਦੇ ਹੋਏ ਗੁਜ਼ਰਨਾ ਹੈ

ਉਹਨੇ ਤਾਂ ਮਹਿਜ਼ ਮੁਸਕਰਾਉਣਾ ਹੈ

ਜਾਂ ਉਲਟ-ਬਾਜ਼ੀਆਂ ਲਾਉਣੀਆਂ ਹਨ

ਜਾਂ ਵਰਤਮਾਨ ਦੀ ਥਿੜਕਦੀ ਰੱਸੀ ਤੇ ਤੁਰਨਾ ਹੈ

ਜਾਂ ਫਿਰ ਗੁੱਛਾ-ਮੁੱਛਾ ਹੋ ਕੇ

ਲੋਹੇ ਦੇ ਕੜੇ ਚੋਂ ਲੰਘਣਾ ਹੈ

ਤੇ ਤਦ ਹੀ ਜਾ ਕੇ ਰੋਟੀ ਵਰਗਾ ਕੁਝ

ਚੱਬਣ ਨੂੰ ਮਿਲ਼ਣਾ ਹੈ

.................

ਰਤਨਾ ਸੋਚਦੀ ਸੀ ਕਿ ਉਹਦਾ ਘਰ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਹੈ?

ਉਹਦਾ ਬਸਤਾ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਹੈ?

ਉਹਦਾ ਸਕੂਲ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਹੈ?

ਉਹ ਸੋਚਦੇ-ਸੋਚਦੇ

ਇੰਝ ਇਕ ਇਕ ਮਜ਼ਮਾ

ਆਪਣੇ ਮੱਥੇ ਨਾਲ਼ ਨੱਥੀ ਕਰਦੀ ਗਈ

ਉਹਦੇ ਪੈਰਾਂ ਦੇ ਨਾਪ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਹੀ

ਘੁੰਗਰੂਆਂ ਦਾ ਆਕਾਰ ਵੀ ਵਧਦਾ ਗਿਆ

ਜਦ ਉਹਦੇ ਕੋਲ਼ੋਂ ਹੋਰ ਕੁਝ ਵੀ ਨਾ ਸੋਚਿਆ ਜਾਂਦਾ

ਤਦ ਉਹ ਸੋਚਦੀ

ਕਿ ਉਹਦੀਆਂ ਸੋਚਾਂ ਦਾ ਰਾਜਕੁਮਾਰ ਆਵੇਗਾ ਇਕ ਦਿਨ

ਰਾਜਕੁਮਾਰ ਜੋ ਉਹਦੇ ਮਜ਼ਮੇ ਵਿਚ

ਅਕਸਰ ਆਉਂਦਾ ਸੀ

................

ਫਿਰ ਠੀਕ ਉੰਝ ਹੀ ਹੋਇਆ

ਤਦ ਰਤਨਾ ਬਹੁਤ ਖ਼ੁਸ਼ ਸੀ

ਰਾਜਕੁਮਾਰ ਨੇ ਘੁੰਡ-ਚੁਕਾਈ

ਉਹਦੇ ਪੈਰਾਂ ਨੂੰ

ਘੁੰਗਰੂਆਂ ਦੀ ਇਕ ਨਵੀਂ ਨਕੋਰ ਜੋੜੀ ਬੰਨ੍ਹ ਦਿੱਤੀ

ਫਿਰ ਰਤਨਾ ਨਾ ਉਦਾਸ ਸੀ...

ਨਾ ਖ਼ੁਸ਼ ਸੀ...

ਹਰਬੀਰ ਸਿੰਘ ਵਿਰਕ - ਨਜ਼ਮ

ਦੋਸਤ

ਨਜ਼ਮ

ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਚ ਕਮਾਈ ਦੌਲਤ

ਕੁਝ ਕੁ ਦੋਸਤ

ਦੋਸਤ,

ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਲੱਭਿਆ ਤੇ ਸਮਝਿਆ

ਦਿਲ ਅੰਦਰ ਲੁਕੇ ਜਜ਼ਬਾਤਾਂ ਨੂੰ

ਤੇ ਹਰ ਜਜ਼ਬਾਤ ਦੀ ਕਦਰ ਕਰਦੇ ਰਹੇ

ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਲਈ

ਦੋਸਤੀ ਦਾ ਜਜ਼ਬਾ

.............

ਕੁਝ ਆਪਣਾ ਨਫ਼ਸ1 ਲੱਭਦੇ

ਹਵਾ ਦੇ ਬੁੱਲੇ ਵਾਂਗ ਆਏ

ਟਕਰਾਅ ਕੋਹਾਂ ਦੂਰ ਚਲੇ ਗਏ

..............

ਮੈਂ ਉਦੋਂ ਹਰ ਵਾਰ ਕੋਸਦਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ

ਜਦ ਮੇਰੇ ਅੰਦਰ ਲੁਕਿਆ ਨਫ਼ਸੀ ਦੋਸਤ

ਗ਼ੈਰਤ ਦੀ ਬੁੱਕਲ ਚ ਆ ਵੜਦੈ

********

ਔਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਅਰਥ ਨਫ਼ਸ ਲਾਲਚ, ਸਵਾਰਥ

Saturday, January 23, 2010

ਜਸਵਿੰਦਰ ਮਹਿਰਮ - ਗ਼ਜ਼ਲ

ਗ਼ਜ਼ਲ

ਉਦ੍ਹੇ ਸਿਰ ਬੇਵਜ੍ਹਾ ਫਿਰ ਦੋਸ਼ ਲੱਗਿਆ ਹੈ।

ਭਲਾ ਨੈਣਾਂ 'ਚੋਂ ਐਵੇਂ ਨੀਰ ਵਗਦਾ ਹੈ

-----

ਇਹ ਜਾਦੂ ਜਾਂ ਮੁਹੱਬਤ ਦਾ ਕਰਿਸ਼ਮਾ ਹੈ

ਉਨ੍ਹੇ ਹਰ ਗ਼ਮ ਖ਼ੁਸ਼ੀ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਜਰਿਆ ਹੈ

-----

ਜੁਦਾ ਹੋ ਕੇ, ਕੀ ਹੋਈ ਹੈ , ਦਸ਼ਾ ਦਿਲ ਦੀ,

ਇਹ ਸੈਆਂ ਵਾਰ ਭਰਿਆ ਹੈ ਤੇ ਫਿੱਸਿਆ ਹੈ

-----

ਮਲਾਹਾਂ ਨੇ ਨਹੀਂ ਤੱਕਿਆ ਪਿਛਾਂਹ ਮੁੜ ਕੇ,

ਜੋ ਗਿਰਿਆ ਸੀ, ਉਹ ਡੁੱਬਿਆ ਹੈ ਕਿ ਤਰਿਆ ਹੈ

-----

ਦਿਲਾਂ ਦੇ ਤਾਰ ਕੱਚੇ ਧਾਗਿਆਂ - ਵੱਤ ਨੇ ,

ਇਹ ਟੁੱਟੇ ਨੇ, ਜਦੋਂ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਟੁੱਟਿਆ ਹੈ

-----

ਹਰਿਕ ਰਿਸ਼ਤਾ ਪਿਆਦੇ ਵਾਂਗ ਵਰਤੇ ਉਹ,

ਹਮੇਸ਼ਾ 'ਚੈੱਸ' ਜਿਹੀ ਉਹ ਚਾਲ ਚੱਲਦਾ ਹੈ

-----

ਨਹੀਂ ਛਡ ਸਕਦਾ ਸੌੜੀ ਸੋਚ ਦਾ ਪੱਲਾ,

ਉਨ੍ਹੇ ਅਪਣੇ ਲਈ ਖ਼ੁਦ ਜਾਲ਼ ਬੁਣਿਆ ਹੈ

-----

ਅਜੇਹਾ ਮੋੜ ਵੀ ਆਉਂਦੈ ਮੁਹੱਬਤ ਵਿੱਚ,

ਕਿ ਬੰਦਾ ਸੋਚਦੈ , ਜਿੱਤਿਆ ਕਿ ਹਰਿਆ ਹੈ

-----

ਸਕ ਜਾਂਦੈ ਉਹ ਅਪਣੇ ਆਪ ਹੀ ਦਿਲ 'ਚੋਂ,

ਭੁਲਾਇਆਂ ਵੀ ਕਦੇ ਮਹਿਬੂਬ ਭੁੱਲਿਆ ਹੈ

-----

ਜਦੋਂ ਫਸਿਆ ਤਾਂ ਜਾਣੇਗਾ ਕਦਰ ਇਸਦੀ ,

ਅਜੇ ਉਪਦੇਸ਼ ਉਸ ਨੂੰ ਬੋਝ ਲੱਗਦਾ ਹੈ

-----

ਕਿਵੇਂ ਨਾ ਗੀਤ ਗਾਵੇ ਉਹ ਮੁਹੱਬਤ ਦੇ,

ਚਿਰਾਂ ਮਗਰੋਂ ਉਦ੍ਹਾ ਮਹਿਬੂਬ ਮਿਲ਼ਿਆ ਹੈ

Friday, January 22, 2010

ਰੂਪ ਦਬੁਰਜੀ - ਗ਼ਜ਼ਲ

ਸਾਹਿਤਕ ਨਾਮ: ਰੂਪ ਦਬੁਰਜੀ

ਅਜੋਕਾ ਨਿਵਾਸ: ਪਿੰਡ ਦਬੁਰਜੀ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਕਪੂਰਥਲਾ ( ਇੰਡੀਆ)

ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਿਤਾਬਾਂ: ਸਾਂਝਾ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਸਿਰਜਣਾ ਦੇ ਵਾਰਿਸ, ਸਿਰਜਣਾ ਦੇ ਪਾਂਧੀ, ਕਹਾਣੀ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ: ਗੁਲਦਸਤਾ, ਗ਼ਜ਼ਲ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਕੋਇਲਾਂ ਬੋਲਦੀਆਂ, ਮਿੰਨੀ ਕਹਾਣੀ-ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਸੂਲਾਂ, ਕਿਰਨ ਆਦਿ ਕਿਤਾਬਾਂ ਚ ਰਚਨਾਵਾਂ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਲਿਖਤਾਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਅਤੇ ਰਸਾਲਿਆਂ ਵਿਚ ਅਕਸਰ ਛਪਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ।

-----

ਦੋਸਤੋ! ਅੱਜ ਰੂਪ ਦਬੁਰਜੀ ਜੀ ਨੇ ਆਰਸੀਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਸ਼ਿਰਕਤ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਮੈਂ ਸਾਰੇ ਪਾਠਕ/ ਲੇਖਕ ਦੋਸਤਾਂ ਵੱਲੋਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅਦਬੀ ਮਹਿਫ਼ਲ ਆਪਣੀ ਹਾਜ਼ਰੀ ਲਵਾਉਂਣ ਤੇ ਖ਼ੁਸ਼ਆਮਦੀਦ ਆਖਦੀ ਹਾਂ। ਉਹਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਭੇਜੀਆਂ ਤਿੰਨ ਬੇਹੱਦ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਨੂੰ ਆਰਸੀ ਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਰਨ ਦਾ ਮਾਣ ਹਾਸਲ ਕਰ ਰਹੀ ਹਾਂ। ਬਹੁਤ-ਬਹੁਤ ਸ਼ੁਕਰੀਆ।

ਅਦਬ ਸਹਿਤ

ਤਨਦੀਪ ਤਮੰਨਾ

********

ਗ਼ਜ਼ਲ

ਪੁਰਾਣੇ ਖ਼ਤ ਤੇਰੇ ਪੜ੍ਹਕੇ, ਬੜਾ ਕੁਝ ਯਾਦ ਆਉਂਦਾ ਹੈ

ਕਿਤਾਬੀ ਫੁੱਲ ਤਲੀ ਧਰਕੇ, ਬੜਾ ਕੁਝ ਯਾਦ ਆਉਂਦਾ ਹੈ

-----

ਗੁਲਾਬੀ ਖ਼ਾਬ ਵੇਖੇ ਸਨ ਕਦੇ ਕਿਸ਼ਤੀ 'ਚ ਬਹਿਕੇ ਮੈਂ,

ਕਿਨਾਰੇ ਝੀਲ ਦੇ ਖੜ੍ਹਕੇ, ਬੜਾ ਕੁਝ ਯਾਦ ਆਉਂਦਾ ਹੈ

-----

ਅਸੀਂ ਡਰ ਹੀ ਜਾਂਦੇ ਸਾਂ, ਹਵਾ ਦੀ 'ਵਾਜ ਨੂੰ ਸੁਣਕੇ,

ਜਦੋਂ ਦਿਲ ਜ਼ੋਰ ਦੀ ਧੜਕੇ, ਬੜਾ ਕੁਝ ਯਾਦ ਆਉਂਦਾ ਹੈ

-----

ਤੇਰੇ ਨੈਣਾਂ 'ਚ ਲਾਉਂਦਾ ਸਾਂ, ਮੈਂ ਡੁਬਕੀ ਘੰਟਿਆਂ ਬੱਧੀ,

ਸਮੁੰਦਰ ਸੋਚ ਦਾ ਤਰਕੇ, ਬੜਾ ਕੁਝ ਯਾਦ ਆਉਂਦਾ ਹੈ

-----

ਮਨਾਇਆ ਸੀ ਕਈ ਵਾਰੀ, ਉਹਨੂੰ ਬਾਹਾਂ 'ਚ ਲੈ ਕੇ ਮੈਂ,

ਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨਾ' ਲੜ ਕੇ,ਬੜਾ ਕੁਝ ਯਾਦ ਆਉਂਦਾ ਹੈ

-----

ਕਿਵੇਂ ਬਚਿਆ ਤੂਫ਼ਾਨਾਂ ਤੋਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਮੈਂ ਕਿਵੇਂ ਦੱਸਾਂ,

ਭਬੂਕਾ ਜਦ ਕਿਤੇ ਭੜਕੇ, ਬੜਾ ਕੁਝ ਯਾਦ ਆਉਂਦਾ ਹੈ

-----

ਹਨੇਰੀ ਰਾਤ ਇਕ ਬਦਲੀ, ਬੜਾ ਬਰਸੀ ਅਸਾਡੇ 'ਤੇ,

ਜਦੋਂ ਬਿਜਲੀ ਕਿਤੇ ਗੜ੍ਹਕੇ, ਬੜਾ ਕੁਝ ਯਾਦ ਆਉਂਦਾ ਹੈ

-----

ਲਗਾਈ ਸਿਰ ਦੀ ਬਾਜ਼ੀ ਸੀ, ਤੇਰੀ ਖ਼ਾਤਿਰ "ਦਬੁਰਜੀ" ਨੇ,

ਤੇ ਬਾਜ਼ੀ ਇਸ਼ਕ਼ ਦੀ ਹਰ ਕੇ, ਬੜਾ ਕੁਝ ਯਾਦ ਆਉਂਦਾ ਹੈ

=====

ਗ਼ਜ਼ਲ

ਅੱਖਰਾਂ ਸੰਗ ਹੋ ਗਈ ਹੈ ਦੋਸਤੀ

ਬੇਸਹਾਰਾ ਨਾ ਰਹੀ ਹੁਣ ਜ਼ਿੰਦਗੀ

-----

ਧੁੱਪ ਨੇ ਕਦ ਚੰਨ ਨੂੰ ਭਰਮਾ ਲਿਆ,

ਰਾਤ ਸਾਰੀ ਤੜਫ਼ਦੀ ਹੁਣ ਚਾਨਣੀ

-----

ਰਿਸ਼ਵਤਾਂ ਦਾ ਰੋਗ ਕਿੱਦਾਂ ਫੈਲਿਆ,

ਮਰ ਰਹੀ ਇਮਾਨਦਾਰੀ ਮਰ ਰਹੀ

-----

ਸੱਚ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰਨੇ ਖ਼ਾਬ ਜੇ,

ਦੂਰ ਕਰਦੇ ਆਪਣੇ ਤੋਂ ਬੁਜ਼ਦਿਲੀ

-----

ਸੋਚ ਕੇ ਤੂੰ ਦਿਲ ਲਗਾਵੀਂ ਐ ਦਿਲਾ!

ਇਸ਼ਕ਼ ਵਿਚ ਬੇਚੈਨੀਆਂ ਨੇ ਲਾਜ਼ਮੀ

-----

ਨੇਰ੍ਹ ਦਾ ਆਪੇ ਹੀ ਹੋਇਆਂ ਏਂ ਗ਼ੁਲਾਮ,

ਮਾਫ਼ ਕੀ ਤੈਨੂੰ ਕਰੇਗੀ ਰੌਸ਼ਨੀ

-----

ਆਸ ਰਖਦੈ ਤਿਤਲੀਆਂ ਦੇ ਬਹਿਣ ਦੀ,

ਗਮਲਿਆਂ ਵਿਚ ਫੁੱਲ ਲਾ ਕੇ ਕਾਗ਼ਜ਼ੀ

-----

ਅਜਬ ਰੰਗਾਂ ਦਾ 'ਦਬੁਰਜੀ' ਮੇਲ ਸੀ,

ਜਦ ਮਿਲੀ ਉਹ ਲੈ ਕੇ ਚੁੰਨੀ ਕਾਸ਼ਨੀ

=====

ਗ਼ਜ਼ਲ

ਗ਼ਮ ਤਿਰਾ ਸੰਭਾਲਿਆ ਹੈ ਉਮਰ ਭਰ

ਸ਼ੌਕ ਬਸ ਇਹ ਪਾਲਿਆ ਹੈ ਉਮਰ ਭਰ

-----

ਜੁਗਨੂੰਆਂ ਦੀ ਲੋਅ ਦਾ ਲੈ ਆਸਰਾ ,

ਨੇਰ੍ਹ ਸੰਗ ਟਕਰਾ ਲਿਆ ਹੈ ਉਮਰ ਭਰ

-----

ਠੋਕਰਾਂ ਤੇ ਉਲਝਣਾ ਦੀ ਮਾਰ ਚੋਂ ,

ਜੀਣ ਦਾ ਰਾਹ ਪਾ ਲਿਆ ਹੈ ਉਮਰ ਭਰ

-----

ਹਰ ਅਦਾ ਤੇਰੀ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਰਾਂਗਲਾ,

ਮੈਂ ਗ਼ਜ਼ਲ ਵਿਚ ਢਾਲ਼ਿਆ ਹੈ ਉਮਰ ਭਰ

-----

ਦੀਦ ਤੇਰੀ ਦੀ 'ਦਬੁਰਜੀ' ਤਾਂਘ ਵਿਚ,

ਮੌਤ ਨੂੰ ਵੀ ਟਾਲਿਆ ਹੈ ਉਮਰ ਭਰ