ਗ਼ਜ਼ਲ
6 ਦਸੰਬਰ, 2011 ਨੂੰ ਅਮਰੀਕ ਗ਼ਾਫ਼ਿਲ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਆਪਣੀ ਫੇਸਬੁੱਕ ਵਾੱਲ ‘ਤੇ ਉਸਤਾਦ ਸ਼ਾਇਦ ਜਨਾਬ ਉਲਫ਼ਤ ਬਾਜਵਾ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਗ਼ਜ਼ਲ ਦੇ ਤਰਹ-ਮਿਸਰੇ ਤੇ ਕਹੀ ਇਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਗ਼ਜ਼ਲ ਪੋਸਟ ਕੀਤੀ ਸੀ....9 ਦਸੰਬਰ, 2011 ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਰਮ-ਮਿੱਤਰ ਸੁਮਨ ਸ਼ਾਮਪੁਰੀ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਆਪਣੀ ਵਾੱਲ ‘ਤੇ ਏਸੇ ਜ਼ਮੀਨ ‘ਤੇ ਕਹੀ ਇਕ ਬੇਹੱਦ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਗ਼ਜ਼ਲ ਪੋਸਟ ਕੀਤੀ...ਤਾਂ ਦੋਵੇਂ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਦੁਬਾਰਾ ਪੜ੍ਹਨ ਮਾਨਣ ਉਪਰੰਤ ਮੈਨੂੰ ਸਹਿ-ਗ਼ਜ਼ਲਾ ਹੀ ਜਾਪੀਆਂ..ਨਾਲ਼ ਹੀ ਖ਼ਿਆਲ ਆਇਆ ਕਿ ਇਹ ਬਾਕੀ ਦੋਸਤਾਂ ਨਾਲ਼ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰ ਸਾਂਝੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ।ਦੋਸਤੋ! ਗ਼ਾਫ਼ਿਲ ਸਾਹਿਬ ਅਤੇ ਸ਼ਾਮਪੁਰੀ ਸਾਹਿਬ, ਅਤੇ ਰਾਜਿੰਦਰਜੀਤ ਜੀ ਨੇ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਬਾਜਵਾ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਏਸੇ ਗ਼ਜ਼ਲ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ 'ਤੇ ਕਹੀਆਂ ਹਨ....ਸੋ ਬਾਜਵਾ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਕਲਮ ਨੂੰ ਸਲਾਮ ਕਰਦਿਆਂ....ਇਹ ਚਰਚਿਤ ਗ਼ਜ਼ਲ ਵੀ ਸਤਿਕਾਰ ਸਹਿਤ....ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਰ ਰਹੀ ਹਾਂ...ਤਨਦੀਪ
.......
ਗ਼ਜ਼ਲ – ਜਨਾਬ ( ਮਰਹੂਮ ) ਉਲਫ਼ਤ ਬਾਜਵਾ ਸਾਹਿਬ...
ਸਾਰਾ ਆਲਮ ਪਰਾਇਆ ਲਗਦਾ ਹੈ।
ਜਾਣ ਦਾ ਵਕ਼ਤ ਆਇਆ ਲਗਦਾ ਹੈ।
----
ਦਿਲ ਜੋ ਤੇਰਾ ਕਿਤੇ ਨਹੀਂ ਲਗਦਾ,
ਤੂੰ ਕਿਤੇ ਦਿਲ ਲਗਾਇਆ ਲਗਦਾ ਹੈ।
----
ਪਿਆਰ ਦੀ ਬੂੰਦ ਤਕ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀ,
ਦਿਲ ਯੁਗਾਂ ਦਾ ਤਿਆਇਆ ਲਗਦਾ ਹੈ।
----
ਖ਼ਾਬ ਲਗਦਾ ਏ ਹੁਣ ਵਜੂਦ ਆਪਣਾ,
ਉਡਦੇ ਪੰਛੀ ਦਾ ਸਾਇਆ ਲਗਦਾ ਹੈ।
----
ਆਣ ਬੈਠਾਂ ਏਂ ਜੀਂਦੇ ਜੀ ਕਬਰੀਂ
ਤੈਨੂੰ ਜਗ ਨੇ ਸਤਾਇਆ ਲਗਦਾ ਹੈ।
----
ਲਭਦਾ ਫਿਰਦਾ ਏਂ ਮਸਤ ਨਜ਼ਰਾਂ 'ਚੋਂ
ਤੂੰ ਕਿਤੇ ਦਿਲ ਗੁਆਇਆ ਲਗਦਾ ਹੈ।
----
ਨਾ ਸੁਨੇਹਾ ਨਾ ਕੋਈ ਖ਼ਤ ਉਲਫ਼ਤ
ਉਸ ਨੇ ਤੈਨੂੰ ਭੁਲਾਇਆ ਲਗਦਾ ਹੈ।
*******
ਰਾਜਿੰਦਰਜੀਤ: - ਤਨਦੀਪ, ਮੈਂ ਧੰਨਵਾਦੀ ਹਾਂ ਤੁਹਾਡਾ ਜਿਹਨਾ ਨੇ ਮੇਰੀ 6-7 ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੀ ਚੁੱਪ ਤੋੜਨ 'ਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ...ਉਪਰੋਕਤ ਤਿੰਨੋਂ ਗਜ਼ਲਾਂ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਉਸੇ ਜ਼ਮੀਨ 'ਚ ਲਿਖਣ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਮਿਲੀ ਕੁਝ ਸ਼ੇਅਰ ਕਹੇ ਗਏ.... ਗ਼ਾਫ਼ਿਲ ਸਾਹਿਬ, ਸ਼ਾਮਪੁਰੀ ਜੀ, ਤਨਦੀਪ ਜੀ, ਰੇਨੂੰ ਜੀ ਤੇ ਬਾਕੀ ਸਭ ਦੋਸਤਾਂ ਦੇ ਨਾਂ -
ਗੀਤ ਰੰਗਾਂ ਨੇ ਗਾਇਆ ਲਗਦਾ ਹੈ।
ਅੱਜ ਕੋਈ ਮੁਸਕੁਰਾਇਆ ਲਗਦਾ ਹੈ।
ਰਿਸ਼ਤਗੀ ਕਿਸ ਪੜਾਅ 'ਤੇ ਆ ਪਹੁੰਚੀ
ਕਿਣਕਾ-ਕਿਣਕਾ ਪਰਾਇਆ ਲਗਦਾ ਹੈ।
ਸੁੰਨੀ ਦਿਲ ਦੀ ਸਰਾਂ ਵੀ ਮਹਿਕ ਗਈ
ਕੋਈ ਮਹਿਮਾਨ ਆਇਆ ਲਗਦਾ ਹੈ।
ਚੇਤੇ ਕਰਦੇ ਹੋ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਨੂੰ ਤੁਸੀਂ
ਦੋਸਤਾਂ ਨੇ ਰੁਆਇਆ ਲਗਦਾ ਹੈ।
ਡੀਕ ਹਟਿਆ ਹੈ ਦੁਖ ਦੇ ਸਾਗਰ ਨੂੰ
ਫਿਰ ਵੀ ਸ਼ਾਇਰ ਤਿਹਾਇਆ ਲਗਦਾ ਹੈ।
ਜੀਹਦੀ ਛਾਤੀ ਨੂੰ ਵਿੰਨ੍ਹ ਚੱਲੇ ਹੋ
ਉਹ ਵੀ ਤਾਂ ਅੰਮਾਂ-ਜਾਇਆ ਲਗਦਾ ਹੈ।
ਦਰਦ ਵੰਡ ਕੇ ਬਥੇਰਾ ਵੇਖ ਲਿਆ
ਇਹ ਤਾਂ ਫਿਰ ਵੀ ਸਵਾਇਆ ਲਗਦਾ ਹੈ।
ਬੀਤੇ ਸਮਿਆਂ ਦੀ ਧੂੜ ਦਾ ਬੱਦਲ
ਮੇਰੇ ਅੰਬਰ 'ਤੇ ਛਾਇਆ ਲਗਦਾ ਹੈ।
ਰਾਜਿੰਦਰਜੀਤ ਜੀ! ਇਹਨਾਂ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਮਨ ‘ਚ ਬੜੀ ਬੇਈਮਾਨੀ ਆਈ, ਕਿ ਕਿਤੇ ਸਾਰੀ ਡਾਇਰੀ ਹੱਥ ਲੱਗ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਨਾਂ ਥੱਲੇ ਕਿਤਾਬ ਹੀ ਛਪਵਾ ਦੇਵਾਂ...:) ਇਹ ਗੱਲ ਮੈਂ ਦਰਵੇਸ਼ ਜੀ ਨੂੰ ਵੀ ਆਖਦੀ ਹੁੰਨੀ ਆਂ ਕਿ ਕਿਤੇ ਇੰਡੀਆ ਆਈ ਤਾਂ ਚੋਰੀ-ਚੋਰੀ ਤੁਹਾਡੇ ਘਰੋਂ ਤੁਹਾਡਾ ਨਜ਼ਮਾਂ ਵਾਲ਼ਾ ਰਜਿਸਟਰ ਚੁੱਕ ਕੇ ਲੈ ਜਾਣਾ ਹੈ, ਉਹ ਹਸਦੇ ਹੁੰਦੇ ਨੇ ਕਿ ਇੰਡੀਆ ਆਉਣ ਤੋਂ ਤਾਂ ਤੈਨੂੰ ਏਨਾ ਡਰ ਲਗਦੈ, ਨਾਲ਼ੇ ਤੂੰ ਵੀ ਕੈਸੀ ਅਜੀਬ ਚੋਰ ਹੈਂ, ਜੀਹਨੇ ਦੱਸ ਕੇ ਚੋਰੀ ਕਰਨੀ ਹੈ। ਰਾਜਿੰਦਰਜੀਤ ਜੀ! ਓਹੀ ਗੱਲ ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ‘ਤੇ ਵੀ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਸੋ.... “ਅਧੂਰੇ ਖ਼ਾਬ ਦਾ ਅੱਧਾ ਸਫ਼ਾ ਕਬੂਲ ਕਰੋ
ਕਿ ਜਿੰਨੀ ਹੋ ਸਕੀ, ਓਨੀ ਵਫ਼ਾ ਕਬੂਲ ਕਰੋ ”
ਤੁਹਾਡੀ ਕਲਮ ਨੂੰ ਆਰਸੀ ਪਰਿਵਾਰ ਵੱਲੋਂ ਇਕ ਵਾਰ ਫੇਰ ਸਲਾਮ! ਤੁਹਾਡੀ ਇਸ ਹਾਜ਼ਰੀ ਨਾਲ਼ ਆਰਸੀ ਦੇ ਬੂਹੇ ‘ਤੇ ਇਕ ਨਵਾਂ-ਨਕੋਰ ਸੰਦਲੀ ਸੂਰਜ ਉੱਗ ਆਇਆ ਹੈ। ਬਹੁਤ-ਬਹੁਤ ਸ਼ੁਕਰੀਆ।
ਅਦਬ ਸਹਿਤ
ਤਨਦੀਪ ਤਮੰਨਾ
=====
ਗ਼ਜ਼ਲ
ਕੁਝ ਪੱਥਰ, ਕੁਝ ਠੋਕਰਾਂ, ਕੁਝ ਅਣਚਾਹਿਆ ਸ਼ੋਰ।
ਮੇਰੇ ਸਫ਼ਰ ’ਚ ਜੁੜ ਗਏ, ਦੋ-ਤਿੰਨ ਵਰਕੇ ਹੋਰ।
-----
ਕਮਰੇ ਕਰਦੇ ਮਸ਼ਵਰਾ, ਇੱਕ-ਦੂਜੇ ਦੇ ਨਾਲ਼,
ਲੈ ਕੇ ਆਉਣਾ ਭਲ਼ਕ ਨੂੰ ਸੂਰਜ ਨਵਾਂ-ਨਕੋਰ।
-----
ਸਰਵਣ ਕਰ ਸਕਿਆ ਨਹੀਂ ਮੈਂ ਰੂਹਾਂ ਦਾ ਰਾਗ,
ਜਾਂ ਫਿਰ ਏਥੇ ਚੁੱਪ ਦੀ, ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਹੈ ਹੋਰ ।
-----
ਕੁਝ ਨੇ ਧੁੰਦਲ਼ੀ ਚਾਨਣੀ ਪੀ ਲਈ ਇੱਕੇ ਸਾਹ,
ਕੁਝ ਅੱਖਾਂ ਨੂੰ ਭਾ ਗਈ, ਨ੍ਹੇਰੇ ਦੀ ਲਿਸ਼ਕੋਰ।
-----
ਜਿਉਂ ਰੁੱਸੀ, ਨਾ ਪਰਤ ਕੇ ਆਈ ਰੁੱਤ ਬਹਾਰ,
ਮਾਰ ਉਡਾਰੀ ਉੱਡਿਆ, ਕੰਧੋਲ਼ੀ ਦਾ ਮੋਰ ।
=====
ਗ਼ਜ਼ਲ
ਅਧੂਰੇ ਖ਼ਾਬ ਦਾ ਅੱਧਾ ਸਫ਼ਾ ਕਬੂਲ ਕਰੋ।
ਕਿ ਜਿੰਨੀ ਹੋ ਸਕੀ, ਓਨੀ ਵਫ਼ਾ ਕਬੂਲ ਕਰੋ।
-----
ਤੁਹਾਡੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਅਜ਼ਲਾਂ ਤੋਂ ਇਹ ਰਵਾਇਤ ਹੈ,
ਕਸੂਰ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ, ਪਰ ਸਜ਼ਾ ਕਬੂਲ ਕਰੋ।
-----
ਕਿਤੇ ਨਾ ਹੋਰ ਜਾ ਕਰਨੀ ਪਵੇ ਦੁਆ ਮੈਨੂੰ,
ਕਿ ਪਰਤ ਆਉਣ ਦੀ ਮੇਰੀ ਦੁਆ ਕਬੂਲ ਕਰੋ।
-----
ਕਿਸੇ ਮਕਾਮ ‘ਤੇ ਰੁੱਤਾਂ ‘ਤੇ ਵੱਸ ਨਹੀਂ ਚੱਲਦਾ,
ਹੈ ਜੋ ਵੀ ਵਗ ਰਹੀ, ਓਹੀ ਹਵਾ ਕਬੂਲ ਕਰੋ ।
-----
ਹਰੇਕ ਕੋਣ ਤੋਂ ਪੂਰਾ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ,
ਹੈ ਦਿਲ ’ਚ ਪਿਆਰ ਤਾਂ ਖੋਟਾ-ਖ਼ਰਾ ਕਬੂਲ ਕਰੋ।
------
ਤੁਹਾਨੂੰ ਔਖੀਆਂ ਰਾਹਾਂ ਦੇ ਨਕ਼ਸ਼ ਦੱਸੇਗਾ,
ਸਫ਼ਰ ਦੇ ਵਾਸਤੇ ਇਹ ਹਾਦਸਾ ਕਬੂਲ ਕਰੋ ।
ਗ਼ਜ਼ਲਅਜਨਮੇ ਕਈ ਗੀਤ ਚਾਹੁੰਦੇ ਨੇ ਆਉਣਾ,
ਕਿਵੇਂ ਕਲਮ-ਕਾਗ਼ਜ਼ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਹੋਵੇ।
ਕਦੇ ਆਪ-ਬੀਤੀ ਕਦੇ ਜੱਗ-ਬੀਤੀ,
ਸਦਾ ਦਰਦ ਅਪਣਾ ਹੀ ਸਾਕਾਰ ਹੋਵੇ।
-----
-----
ਚੁਰੱਸਤੇ ‘ਚ ਸੁੱਤਾ ਪਿਆ ਇੱਕ ਰਾਹੀ,
ਖ਼ਬਰ ਕੀ ਕਿ ਕਿਸਤੋਂ ਇਹ ਹੋਈ ਕੁਤਾਹੀ,
ਕਿ ਚਾਰੇ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਹੀ ਨੇ ਗ਼ੈਰ ਹਾਜ਼ਰ,
ਕਿਵੇਂ ਨਾ ਸਫ਼ਰ ਫਿਰ ਇਹ ਬੇਕਾਰ ਹੋਵੇ।
-----
ਚੁਫ਼ੇਰੇ ਚਿਣੇ ਹੋਣ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਮੋਤੀ,
ਤੇ ਚਾਨਣ ਖਿਲਾਰੇ ਖ਼ਿਆਲਾਂ ਦੀ ਜੋਤੀ,
ਸਜਾਵਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੈਂ ਇਉਂ ਵਰਕਿਆਂ ‘ਤੇ,
ਜਿਵੇਂ ਸਿਰ ਸਜੀ ਹੋਈ ਦਸਤਾਰ ਹੋਵੇ।
------
ਮੈਂ ਰਾਤਾਂ ਨੂੰ ਸੁੱਤੇ ਪੰਖੇਰੂ ਜਗਾਏ,
ਦੁਪਹਿਰੀਂ ਮਧੋਲ਼ੇ ਦਰੱਖ਼ਤਾਂ ਦੇ ਸਾਏ,
ਇਹ ਸਭ ਕੁਝ ਕਰਾਂ, ਫੇਰ ਵੀ ਮੈਂ ਇਹ ਚਾਹਾਂ,
ਮੇਰੀ ਨੀਂਦ ‘ਤੇ ਨਾ ਕੋਈ ਭਾਰ ਹੋਵੇ।
ਗ਼ਜ਼ਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੈੜਾਂ ਦਾ ਰੇਤਾ ਚੁੱਕ ਕੇ ਝੋਲ਼ੀ ‘ਚ ਭਰ ਲਈਏ।
ਚਲੋ ਏਸੇ ਬਹਾਨੇ ਵਿੱਸਰਿਆਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰ ਲਈਏ।
-----
ਉਹ ਅਪਣੀ ਕਹਿਕਸ਼ਾਂ ‘ਚੋਂ ਨਿੱਕਲ਼ ਕੇ ਅੱਜ ਬਾਹਰ ਆਇਆ ਹੈ,
ਚਲੋ ਉਸ ਭਟਕਦੇ ਤਾਰੇ ਦੀ ਚੱਲ ਕੇ ਕੁਝ ਖ਼ਬਰ ਲਈਏ।
-----
ਉਲੀਕੇ ਖੰਭ ਕਾਗ਼ਜ਼ ‘ਤੇ, ਦੁਆਲੇ ਹਾਸ਼ੀਆ ਲਾਵੇ,
ਕਿਵੇਂ ਵਾਪਸ ਨਿਆਣੀ ਤੋਂ ਉਦ੍ਹੇ ਅੰਦਰਲੇ ਡਰ ਲਈਏ ?
-----
ਜਿਵੇਂ ਇਕ ਪੌਣ ‘ਚੋਂ ਖ਼ੁਸ਼ਬੂ, ਜਿਵੇਂ ਇਕ ਨੀਂਦ ‘ਚੋਂ ਸੁਪਨਾ,
ਚਲੋ ਅੱਜ ਦੋਸਤੋ ਇਕ ਦੂਸਰੇ ‘ਚੋਂ ਇਉਂ ਗੁਜ਼ਰ ਲਈਏ।
-----
ਅਸੀਂ ਵੀ ਖ਼ੂਬ ਹਾਂ,ਕਿਧਰੇ ਤਾਂ ਨ੍ਹੇਰੇ ਨੂੰ ਵੀ ਜਰ ਲਈਏ,
ਤੇ ਕਿਧਰੇ ਬਿਰਖ ਦੀ ਇਕ ਛਾਂ ‘ਤੇ ਹੀ ਇਤਰਾਜ਼ ਕਰ ਲਈਏ।
ਗ਼ਜ਼ਲਕਿਸੇ ਅਹਿਸਾਸ ਦਾ ਬੁੱਲਾ ਮੇਰੇ ਵਿੱਚ ਡੋਲਦਾ ਤੁਰਿਆ।
ਤੇ ਮੇਰੇ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਗੁੰਮਨਾਮ ਪਰਤਾਂ ਫੋਲਦਾ ਤੁਰਿਆ।
-----
ਕਿਤੇ ਕਿਰਚਾਂ ‘ਤੇ ਨੰਗੇ ਪੈਰ ਵੀ ਮੈਂ ਸੰਭਲ਼ ਕੇ ਚੱਲਿਆ,
ਤੇ ਕਿਧਰੇ ਮਖਮਲੀ ਰਾਹਾਂ ‘ਤੇ ਵੀ ਮੈਂ ਡੋਲਦਾ ਤੁਰਿਆ।
-----
-----
ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਮਿਲਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੋਈ ਬੇਆਸ ਬੂਟਾ ਸੀ,
ਤੇ ਮਿਲ ਕੇ ਰੂਹ ਦੀਆਂ ਕਲੀਆਂ ਨੂੰ ਹੱਥੀ ਖੋਲ੍ਹਦਾ ਤੁਰਿਆ।
-----
ਚਲੋ ਏਨਾ ਬਹੁਤ ਹੈ ਮੈਂ ਤੇਰੇ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਿਆ ਤਾਂ ਹਾਂ,
ਮੈ ਭਾਵੇਂ ਧੜਕਦੇ ਹਰ ਪਲ ‘ਚ ਤੈਨੂੰ ਟੋਲਦਾ ਤੁਰਿਆ।
-----
ਕਈ ਸਫ਼ਿਆਂ ਦੇ ਮੇਰੇ ਖ਼ਤ ਨੂੰ ਉਹ ਪੜ੍ਹਦਾ ਗਿਆ ਏਦਾਂ,
ਕਿ ਹਰ ਇੱਕ ਹਰਫ਼ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਾਂ ਦੇ ਪੈਰੀਂ ਰੋਲਦਾ ਤੁਰਿਆ।
ਗ਼ਜ਼ਲ ਅਸਾਂ ਕੀ ਦੋਸ਼ ਦੇਣਾ ਰਸਤਿਆਂ ਨੂੰ ,
ਸਫ਼ਰ ਸਾਡਾ ਜੇ ਇਉਂ ਬਦਨਾਮ ਹੋਵੇ
ਅਜੇ ਨਾ ਆਸ਼ਿਆਨੇ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ,
ਅਜੇ ਤਾਂ ਉੱਡਦਿਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮ ਹੋਵੇ ।
------
ਸਫ਼ਾ ਅਸਮਾਨ ਦਾ ਖੁਲ੍ਹਿਆ ਸੀ ਰਾਤੀਂ,
ਲਿਖੇ ਚੰਨ ਤਾਰਿਆਂ ਨੇ ਹਰਫ਼ ਸੁਹਣੇ
ਉਣੀਂਦੇ ਜਾਪਿਆ ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਸ਼ਾਇਦ,
ਮਿਰੇ ਹੀ ਵਾਸਤੇ ਪੈਗ਼ਾਮ ਹੋਵੇ ।
-----
ਗੁਜ਼ਰਦਿਆਂ ਪੋਹਲ਼ੀਆਂ-ਸੂਲ਼ਾਂ ਦੇ ਉੱਤੋਂ,
ਸਫ਼ਰ ਕੁਝ ਹੋਰ ਵੀ ਆਸਾਨ ਜਾਪੇ
ਮਿਰੇ ਸਿਰ ‘ਤੇ ਵੀ ਜੇ ਕਈਆਂ ਦੇ ਵਾਂਗੂੰ ,
ਕੁਰਾਹੇ ਪੈਣ ਦਾ ਇਲਜ਼ਾਮ ਹੋਵੇ ।
-----
ਹਰਿਕ ਅਰਪਣ ਦੀ ਨੀਂਹ ਹੈ ਆਦਮੀਅਤ,
ਤੇ ਹਰ ਕਿੱਸੇ ਦੀ ਹੈ ਏਹੋ ਹਕ਼ੀਕ਼ਤ
ਉਹ ਘਰ ਤੋਂ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਗੌਤਮ,
ਅਯੁੱਧਿਆ ਛੱਡ ਰਿਹਾ ਜਾਂ ਰਾਮ ਹੋਵੇ ।
------
ਉਹ ਡੁੱਬ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਨੀਲੇ ਪਾਣੀਆਂ ਵਿੱਚ,
ਸਵੇਰੇ ਜਿਉਂਦਿਆਂ ਹੀ ਪਰਤਦਾ ਹੈ
ਤੇ ਮੈਂ ਵੀ ਲੋਚਦਾਂ ਓਵੇਂ ਹੀ ਜੰਮਣਾ,
ਤੇ ਓਹੋ ਹੀ ਮੇਰਾ ਅੰਜਾਮ ਹੋਵੇ ।
ਗ਼ਜ਼ਲਹਜ਼ਾਰ ਲੋਚਿਆ ਜੋ ਉਹ ਨਹੀਂ ਮੈਂ ਕਰ ਸਕਿਆ,
ਹਮੇਸ਼ਾ ਸਾਹਮਣੇ ਹੈ ਆਈ ਬੇਵਸੀ ਮੇਰੀ।
ਉਲਾਂਭਾ ਤਪਦੇ ਥਲਾਂ ਦਾ ਹੈ ਮੈਨੂੰ ਸਿਰ ਮੱਥੇ,
ਜੇ ਵਰ੍ਹਿਆ ਸਾਗਰਾਂ 'ਤੇ, ਕੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਮੇਰੀ।
-----
-----
ਹਵਾ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਨਾ ਸਮਝਿਆ ਗੁਲਸ਼ਨ,
ਕਲੀ-ਕਲੀ ਮੇਰੀ ਨੇ ਝੱਲਿਆ ਬੇਗਾਨਾਪਣ,
ਬਦਲਦੇ ਮੌਸਮਾਂ ਤੋਂ ਮੈਨੂੰ ਕੁਝ ਵੀ ਆਸ ਨਹੀਂ,
ਹੋਏਗੀ ਖ਼ੁਦ ਬਹਾਰ ਬਣਕੇ ਵਾਪਸੀ ਮੇਰੀ।
-----
ਮੈਂ ਵਕ਼ਤ ਹਾਂ,ਮਿਰਾ ਗਿਲਾ ਕਰੋਗੇ ਕਿਸ ਕੋਲੇ,
ਮੇਰੇ ਸਿਤਮ ਦੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕਰੋਗੇ ਕਿਸ ਕੋਲ਼ੇ,
ਹਰੇਕ ਪਲ, ਹਰੇਕ ਦਿਨ, ਹਰਿਕ ਮਹੀਨਾ ਵੀ,
ਹਰੇਕ ਸਾਲ ਮੇਰਾ ਤੇ ਹਰਿਕ ਸਦੀ ਮੇਰੀ।
-----
ਹਰੇਕ ਵਾਰ ਹੀ ਮੈਂ ਭੇਖ ਬਦਲ ਆਉਂਦਾ ਹਾਂ,
ਹਰੇਕ ਵਾਰ ਹੀ ਮੈਂ ਹੁਕਮਰਾਂ ਕਹਾਉਂਦਾ ਹਾਂ,
ਹਯਾ, ਜਾਂ ਫ਼ਰਜ਼ ਜਾਂ ਈਮਾਨ ਦੇ ਕਿਸੇ ਪਰਦੇ,
ਹਮੇਸ਼ਾ ਛੁਪ ਕੇ ਰਹੀ ਹੈ ਦਰਿੰਦਗੀ ਮੇਰੀ।
-----
ਕਦੇ ਵੀ ਨਾਲ ਮੇਰੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨ ਹੋਈ ਸੀ,
ਕਿਸੇ ਵੀ ਮੋੜ 'ਤੇ ਮੈਥੋਂ ਪਰ੍ਹਾਂ ਨ ਹੋਈ ਸੀ,
ਮਿਰੇ ਖ਼ਾਬੀਦਾ ਪਲਾਂ ਨੂੰ ਤਿਲਾਂਜਲੀ ਦੇ ਕੇ,
ਕਿਸੇ ਪਰਾਏ ਘਰ ਹੈ ਨੀਂਦ ਸੌਂ ਰਹੀ ਮੇਰੀ।
ਗ਼ਜ਼ਲਕਿਣਮਿਣੀ, ਚਾਨਣ ਸੀ ਜਾਂ ਪਰਭਾਤ ਸੀ।
ਪਰਦਿਆਂ ਦੇ ਪਾਰ ਦੀ ਇੱਕ ਬਾਤ ਸੀ।
-----
ਦੂਰ ਤੱਕ ਸਾਂ ਜਗ ਰਿਹਾ 'ਕੱਲਾ ਤਦੇ,
ਮੇਰੀ ਪੌਣਾਂ ਨਾਲ਼ ਵੀ ਗੱਲਬਾਤ ਸੀ।
-----
ਕੱਚ ਦਾ ਚਿਹਰਾ ਤੇ ਪੱਥਰ ਦੀ ਜ਼ੁਬਾਨ,
ਮੇਰਿਆਂ ਗੀਤਾਂ ਲਈ ਸੌਗ਼ਾਤ ਸੀ।
-----
ਟੋਏ-ਟਿੱਬੇ ਸਭ ਬਰਾਬਰ ਕਰ ਗਈ,
ਤੇਰਿਆਂ ਬੋਲਾਂ 'ਚ ਜੋ ਬਰਸਾਤ ਸੀ।
-----
ਉਹਲਿਆਂ ਤੋਂ ਬਿਨ ਹੀ ਧੁੱਪੇ ਖੜ੍ਹ ਸਕੇ,
ਛਾਂ ਨਿਮਾਣੀ ਦੀ ਵੀ ਕੀ ਔਕ਼ਾਤ ਸੀ।
23 ਮਾਰਚ ਦਾ ਗੀਤ ਗੀਤ
ਕੁਝ ਰੱਸੇ ਫ਼ਾਂਸੀ ਦੇ, ਕੁਝ ਲਾਸ਼ਾਂ ਚੇਤੇ ਨੇ।
ਜੋ ਵਾਰ ਗਏ ਹੱਸ ਕੇ, ਉਹ ਜਿੰਦਾਂ ਚੇਤੇ ਨੇ।
ਕੁਝ ਰੱਸੇ ਫ਼ਾਂਸੀ ਦੇ, ਕੁਝ ਲਾਸ਼ਾਂ....
-----
ਹਾਲੇ ਤਾਂ ਸੂਰਮਿਓਂ, ਥੋਡੇ ਸੁਪਨੇ ਕੋਰੇ ਨੇ
ਸਾਥੋਂ ਕੁਝ ਵੀ ਸਰਿਆ ਨਾ, ਸਾਨੂੰ ਵੀ ਝੋਰੇ ਨੇ
ਸਾਥੋਂ ਹੁਣ ਤੱਕ ਜੋ ਹੋਈਆਂ, ਸਭ ਭੁੱਲਾਂ ਚੇਤੇ ਨੇ
ਕੁਝ ਰੱਸੇ ਫ਼ਾਂਸੀ ਦੇ, ਕੁਝ ਲਾਸ਼ਾਂ....
-----
ਸਾਡੇ ਲਈ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ, ਗੁਲਜ਼ਾਰ ਬਣਾ ਚੱਲੇ
ਸਾਡੇ ਕਈ ਯੁਗਾਂ ਖ਼ਾਤਰ ਤੁਸੀਂ ਫੁੱਲ ਵਿਛਾ ਚੱਲੇ
ਜਿਹਨਾਂ ‘ਤੇ ਆਪ ਤੁਰੇ, ਉਹ ਸੂਲ਼ਾਂ ਚੇਤੇ ਨੇ।
ਕੁਝ ਰੱਸੇ ਫ਼ਾਂਸੀ ਦੇ, ਕੁਝ ਲਾਸ਼ਾਂ....
-----
ਕਿੰਨੇ ਹੀ ਸਿਰ ਵਾਰੇ, ਫਿਰ ਆਈ ਆਜ਼ਾਦੀ
ਪਰ ਅਸੀਂ ਕਦੇ ਵੀ ਨਾ ਗਲ਼ ਲਾਈ ਆਜ਼ਾਦੀ
ਹੁਣ ਕਾਣੀ ਵੰਡ ਦੀਆਂ, ਸਾਨੂੰ ਚੀਸਾਂ ਚੇਤੇ ਨੇ।
ਕੁਝ ਰੱਸੇ ਫ਼ਾਂਸੀ ਦੇ, ਕੁਝ ਲਾਸ਼ਾਂ....
-----
ਉਮਰਾਂ ਦੀ ਗਰਦਿਸ਼ ਹੈ, ਸਮਿਆਂ ਦੀਆਂ ਚਾਲਾਂ ਨੇ
ਸਾਥੋਂ ਲਾਈਆਂ ਨੇ ਆਸਾਂ, ਸਦੀਆਂ ਨੇ ਸਾਲਾਂ ਨੇ
ਮਿਲ਼ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਤੁਰਨਾ ਹੈ, ਉਹ ਰਾਹਵਾਂ ਚੇਤੇ ਨੇ।
ਕੁਝ ਰੱਸੇ ਫ਼ਾਂਸੀ ਦੇ, ਕੁਝ ਲਾਸ਼ਾਂ....
ਗ਼ਜ਼ਲਅਜੇ ਪੈਰੀਂ ਸਫ਼ਰ ਬੱਝਾ ਰਹਿਣ ਦੇ,
ਨਾ ਇਸ ਝਾਂਜਰ ਨੂੰ ਕਰ ਤੂੰ ਦੂਰ ਹਾਲੇ।
ਅਜੇ ਨੱਚਣ ਲਈ ਵਿਹੜਾ ਸਲਾਮਤ,
ਨਾ ਹੋਏ ਪੈਰ ਥੱਕ ਕੇ ਚੂਰ ਹਾਲੇ ।
-----
ਪਰਿੰਦੇ ਸਾਂਭ ਕੇ ਰੱਖਦੇ ਉਦਾਸੀ,
ਸਭ ਆਪੋ-ਆਪਣੇ ਪਿੰਜਰੇ ਦੇ ਵਾਸੀ,
ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੋਲ ਵੀ ਚੀਰਨਗੇ ‘ਵਾਵਾਂ,
ਪਿਆ ਨਾ ਅੰਬੀਆਂ ਨੂੰ ਬੂਰ ਹਾਲੇ।
-----
ਕਦੇ ਲਗਦੈ ਹਨੇਰਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ,
ਕਦੇ ਲਗਦੈ ਸਵੇਰਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ
ਇਹ ਕੈਸਾ ਹਾਲ ਮੇਰਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ,
ਜਾਂ ਮੇਰੀ ਅੱਖ ਹੈ ਬੇਨੂਰ ਹਾਲੇ।
-----
ਚਿਰਾਂ ਤੋਂ ਦਿਲ ਨੇ ਸੀ ਸੁਪਨਾ ਸਜਾਇਆ,
ਮਸਾਂ ਮੈਂ ਬਹਿ ਕੇ ਅੱਜ ਇਸਨੂੰ ਵਰਾਇਆ,
ਸਮਾ ਆਇਆ ਸਮੁੰਦਰ ਵੀ ਬਣਾਂਗੇ,
ਤੂੰ ਅਪਣੀ ਪਿਆਸ ਦਾ ਪੱਖ ਪੂਰ ਹਾਲੇ।
-----
ਜੇ ਉਸਦੀ ਯਾਦ ਹੁਣ ਆਉਂਦੀ ਤਾਂ ਆਵੇ,
ਜੇ ਭੋਰਾ ਜਿੰਦ ਨੂੰ ਖਾਂਦੀ ਤਾਂ ਖਾਵੇ,
ਅਜੇ ਨਹੀਂ ਏਸਦੀ ਕਰਨੀ ਮੈਂ ਦਾਰੂ,
ਇਹ ਫ਼ੱਟ ਬਣਿਆ ਨਹੀਂ ਨਾਸੂਰ ਹਾਲੇ।
-----
ਸਮੇਂ ਦੀ ਤੋਰ ਦੀ ਸੁਣਦੇ ਕਹਾਣੀ,
ਕਿ ਲੋਕੀਂ ਹੋ ਗਏ ਸਮਿਆਂ ਦੇ ਹਾਣੀ
ਅਸੀਂ ਪਰ ਪੁੱਛਣਾ ਰਾਹੀਆਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ,
ਨਹੀਂ ਇਹ ਬਦਲਨਾ ਦਸਤੂਰ ਹਾਲੇ।
ਗ਼ਜ਼ਲਕੁਥਾਏਂ ਵਰ੍ਹਨ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਵੀ ਹੈ, ਥਲਾਂ ਦੀ ਤੇਹ ਨੂੰ ਵੀ ਇਹ ਸਮਝਦੇ ਨੇ।
ਭਿਉਂ ਕੇ ਤੁਰ ਗਏ ਧਰਤੀ ਦਾ ਮੋਢਾ, ਇਹ ਬੱਦਲ਼ ਜੋ ਹੁਣੇ ਰੋ ਕੇ ਹਟੇ ਨੇ ।
-----
ਖ਼ਿਆਲਾਂ ਤੇਰਿਆਂ ਤੱਕ ਆਣ ਪਹੁੰਚਾ, ਮਿਰੇ ਅਹਿਸਾਸ ਇਕਦਮ ਜੀ ਪਏ ਨੇ।
ਜਿਵੇਂ ਜਲ ‘ਤੇ ਕੋਈ ਲਿਸ਼ਕੋਰ ਪੈਂਦੀ, ਹਵਾ ਆਈ ਤੋਂ ਪੱਤੇ ਧੜਕਦੇ ਨੇ ।
-----
ਮੈਂ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਤੋਂ ਜੋ ਏਥੇ ਹੀ ਖੜ੍ਹਾ ਸਾਂ, ਤੇ ਲੰਬੀ ਰਾਤ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਭਾਲ਼ਦਾ ਸਾਂ,
ਮਿਰੇ ਸੰਤੋਖ ਦੀ ਭਰਦੇ ਗਵਾਹੀ, ਜੋ ਪਰਲੇ ਪਾਰ ਕੁਝ ਦੀਵੇ ਜਗੇ ਨੇ ।
-----
ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤਾਣਿਆ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ, ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ-ਕਮਰਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਫਿਰ ਮਨਾਂ ਵਿੱਚ
ਤੇ ਹੁਣ ਉਹ ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ ਵੀ ਵੇਖਣ ਤੋਂ ਡਰਦੇ, ਇਹ ਪਰਦੇ ਸ਼ੀਸ਼ਿਆਂ ਅੱਗੇ ਤਣੇ ਨੇ ।
-----
ਮੈਂ ਅਪਣੇ-ਆਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬੀਜ ਹੀ ਸਾਂ, ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਮੇਰੇ ਅੰਦਰ ਬਿਰਖ਼ ਤੱਕਿਆ,
ਮੈਂ ਉੱਠਾਂ ਕੁਝ ਕਰਾਂ ਉਗਮਣ ਦਾ ਚਾਰਾ, ਉਹ ਸਾਰੇ ਮੇਰੇ ਵੱਲ ਹੀ ਵੇਖਦੇ ਨੇ ।
-----
ਕਹਾਣੀ ਇਹ ਨਹੀਂ ਪਿਆਸੇ ਨੇ ਸਾਰੇ, ਖੜ੍ਹੇ ਜੋ ਵੇਖਦੇ ਮਾਸੂਮ ਬੂਟੇ,
ਸਿਤਮ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਹਰਿਆਲੀ ਦੀ ਰੁੱਤੇ, ਇਹ ਆਪੋ-ਆਪਣੇ ਫੁੱਲ ਚੁਗ ਰਹੇ ਨੇ।
