ਦੋਸਤੋ! ਲੋਕ-ਕਵੀ ਸੰਤ ਰਾਮ ਉਦਾਸੀ ਜੀ ਦੀ ਇਸ ਨਜ਼ਮ ਨਾਲ਼ ਮੈਂ ਆਰਸੀ ਪਰਿਵਾਰ ਵੱਲੋਂ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਸਾਰੇ ਮਿਹਨਤਕਸ਼ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਦੂਰ ਦਿਵਸ ਦੀ ਮੁਬਾਰਕਬਾਦ ਪੇਸ਼ ਕਰ ਰਹੀ ਹਾਂ। ਉਹ, ਜੋ ਏਨੇ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੀ ਕਲਮ ਦੀ ਨੋਕ ਨਾਲ਼ ਲਿਖ ਗਏ, ਅੱਜ ਵੀ ਸੱਚ ਹੈ ਅਤੇ ਵਾਪਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਏਸੇ ਕਰਕੇ ਏਸ ਨਜ਼ਮ ਤੋਂ ਵਧਕੇ ਕੋਈ ਹੋਰ ਨਜ਼ਮ ਮੈਨੂੰ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤ ਨਹੀਂ ਲਗਦੀ, ਜੋ ਮਜ਼ਦੂਰ ਦੇ ਜਜ਼ਬਾਤ ਦੀ ਤਰਜਮਾਨੀ ਕਰਦੀ ਹੋਵੇ। ਉਦਾਸੀ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਕਲਮ ਨੂੰ ਇਕ ਵਾਰ ਫੇਰ ਆਰਸੀ ਪਰਿਵਾਰ ਵੱਲੋਂ ਸਲਾਮ ਹੈ। ਬਹੁਤ-ਬਹੁਤ ਸ਼ੁਕਰੀਆ।ਅਦਬ ਸਹਿਤ
ਤਨਦੀਪ ਤਮੰਨਾ
******
ਮਜ਼ਦੂਰ ਦੀ ਦੇਸ਼ ਸੇਵਾ
ਨਜ਼ਮ
ਮੇਰੀ ਕਿਰਤ ਨੂੰ ਲੁੱਟਣ ਵਾਲੜਿਓ,
ਕਿਉਂ ਪੀਵੋ ਰੱਤ ਬਹਾਰਾਂ ਦੀ।
ਇਹ ਧਰਤੀ ਹੈ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀ,
ਇਹ ਨਹੀਂ ਸਰਮਾਏਦਾਰਾਂ ਦੀ।
-----
ਮੇਰੇ ਤੇਸੇ ਤੇ ਹਥੌੜੇ ਨੇ,
ਲੱਖ ਮੰਦਿਰ ਮਹਿਲ ਉਸਾਰੇ ਹੋ।
ਪਰ ਮੇਰੀ ਨੀਂਦ ਉਤਾਰਨ ਨੂੰ,
ਕੱਖ ਕਾਨਿਆਂ ਦੇ ਹਨ ਢਾਰੇ ਹੋ।
-----
ਅੱਜ ਮੇਰੀ ਮਿਹਨਤ ਦਾ ਸਦਕਾ,
ਕਾਰਾਂ ਤੇ ਕਾਰਾਂ ਆ ਗਈਆਂ।
ਕਰ ਕ਼ਤਲ ਬਸੰਤ ਅਸਾਡੀ ਨੂੰ,
ਕਈ ਮਸਤ ਬਹਾਰਾਂ ਆ ਗਈਆਂ।
-----
ਹੈ ਦੂਣਾ ਠਾਠ ਅਮੀਰਾਂ ਦਾ,
ਵਧਿਆ ਚੌਣਾ ਸਰਮਾਇਆ ਏ।
ਪਰ ਮੇਰੀ ਰੋਟੀ ਦਾ ਟੁਕੜਾ,
ਹੁਣ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਆਇਆ ਏ।
-----
ਜਦ ਵੀ ਉਪਰਾਲਾ ਕਰਕੇ ਮੈਂ
ਜ਼ੰਜੀਰ ਤੋੜਨੀ ਚਾਹੀ ਏ।
ਟੁੱਟੀ ਨੂੰ ਟਾਂਕੇ ਲਾ ਲਾ ਕੇ,
ਤਕਦੀਰ ਜੋੜਨੀ ਚਾਹੀ ਏ।
-----
ਧਰਮਾਂ ‘ਤੇ ਖ਼ਤਰਾ ਬਣ ਜਾਵੇ,
ਕਾਨੂੰਨ ‘ਤੇ ਖ਼ਤਰਾ ਆ ਜਾਵੇ।
ਮਜ਼ਹਬਾਂ ਦੇ ਠੇਕੇਦਾਰਾਂ ਦੇ,
ਜਨੂੰਨ ‘ਤੇ ਖ਼ਤਰਾ ਆ ਜਾਵੇ।
-----
ਦੇ ਫ਼ਤਵਾ ਦੇਸ਼-ਧਰੋਹੀ ਦਾ,
ਜੇਲ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੂਹੇ ਖੁੱਲ੍ਹ ਜਾਂਦੇ।
ਅੰਨ੍ਹੇ ਹੋ ਵਿਚ ਤਸ਼ੱਦਦ ਦੇ,
ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਬੰਦਾ ਭੁੱਲ ਜਾਂਦੇ।
-----
ਹਰ ਸ਼ੈਅ ਵਿਚ ਜ਼ਹਿਰ ਮਿਲ਼ਾਉਂਦੇ ਨੇ,
ਤੇ ਬਣ ਬਹਿੰਦੇ ਨੇ ਲੱਖਪਤੀ।
ਪਰ ਸਰਘੀ ਜੰਮਣੋ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦੀ,
ਜਰ ਧਰਤੀ ਹੋਵੇ ਗਰਭਵਤੀ।
-----
ਫਿਰ ਸੀਖ਼ਾਂ ਤੋੜ ਮਜੂਰ ਕਹੇ,
ਇਹ ਸੱਭੋ ਕੁਝ ਈ ਮੇਰਾ ਏ।
ਜਿਸਨੂੰ ਤੂੰ ਆਪਣਾ ਦੇਸ਼ ਕਹੇਂ,
ਇਹ ਤੇਰਾ ਨਹੀਂ, ਇਹ ਮੇਰਾ ਏ।
-----
ਇਹ ਫ਼ਸਲਾਂ ਬੰਨੇ ਸੱਪਾਂ ਨੇ,
ਮੇਰੇ ਦਾਦੇ ਨੂੰ ਡੰਗਿਆ ਏ।
ਮੇਰੇ ਵੀਰ ਦੇ ਭੁੱਖੇ ਢਿੱਡ ਵਿੱਚੋਂ,
ਇਕ ਤਪਦਾ ਸਰੀਆ ਲੰਘਿਆ ਏ।
-----
ਔਹ ਚੱਕਰ ਖਾ ਕੇ ਡਿੱਗਿਆ ਏ,
ਤੇ ਕਰਦਾ ਗੰਦ ਜੋ ਸਾਫ਼ ਤੇਰਾ।
ਨਹੀਂ ਤਾਕਤ ਪਾਉਂਦਾ ਵੈਦ ਕੋਈ,
ਆਹ! ਤੜਫ਼ ਰਿਹਾ ਏ ਬਾਪ ਮੇਰਾ।
-----
ਇਸ ਕਾਰਖ਼ਾਨੇ ਦੇ ਬਾਲਣ ਵਿਚ,
ਮੇਰੀ ਮਾਂ ਦਾ ਜਿਸਮ ਈ ਬਲ਼ਦਾ ਏ।
ਤੇ ਜੋਬਨ ਮੇਰੀਆਂ ਭੈਣਾਂ ਦਾ,
ਸੜਕਾਂ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਢਲ਼ਦਾ ਏ।
-----
ਮੇਰੀ ਪਤਨੀ ਦੇ ਵਾਲ਼ਾਂ ਦਾ,
ਬਿਜਲੀ ਨੇ ਤਾਣਾ ਤਣਿਆ ਏ।
ਮੇਰਾ ਹੀ ਮੁੜ੍ਹਕਾ ਚੋ ਚੋ ਕੇ,
ਇਹ ਝੀਲ-ਭਾਖੜਾ ਬਣਿਆ ਏ।
-----
ਜੁ ਤੇਰੇ ਬਾਗ਼ੀਂ ਫੁੱਲ ਖਿੜੇ,
ਮੇਰੀ ਬੱਚੀ ਦੀਆਂ ਮੁਸਕਾਨਾਂ ਨੇ।
ਅਸੀਂ ਚੀਰ ਪਹਾੜਾਂ ਦੀ ਹਿੱਕੜੀ,
ਵਿਚ ਭਰੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਜਾਨਾਂ ਨੇ।
-----
ਜਦ ਵਿਹਲ ਮਿਲ਼ੇ ਰੈਸਤੋਰਾਂ ‘ਚੋਂ,
ਆ ਨਸ਼ਾ ਅਸਾਡੇ ‘ਤੇ ‘ਤਾਰੇ।
ਝੱਟ ਬੁੱਲ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਿਰਹਾਣੇ ਤੂੰ,
ਜੀਪਾਂ ਦੇ ਹਾਰਨ ਆ ਮਾਰੇ।
-----
ਇਹ ਧਰਤੀ ਸਾਡੀ ਮਾਂ ਵਰਗੀ,
ਨਾ ਇਸਨੂੰ ਕੁਝ ਵੀ ਭੁੱਲਿਆ ਏ।
ਇਹ ਸਭੇ ਜਾਣਦੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ,
ਹੈ ਕਿਸਦਾ ਖ਼ੂਨ ਜੁ ਡੁੱਲ੍ਹਿਆ ਏ।
-----
ਮੈਂ ਤੱਕ ਗਿਆ ਹਾਂ ਸੁਣ ਸੁਣ ਕੇ,
ਅੱਜ ਕਹਿਣ ਦੀ ਹਿੰਮਤ ਕਰਦਾ ਹਾਂ।
ਲਹਿਰਾਅ ਝੰਡਾ ਸੰਗਰਾਮਾਂ ਦਾ,
ਅੱਜ ਫੇਰ ਬਗ਼ਾਵਤ ਕਰਦਾ ਹਾਂ।
-----
ਫਿਰ ਕਿਉਂ ਨਾ ਅੱਜ ਮਜੂਰ ਕਹੇ,
ਜੋ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਉਹ ਮੇਰਾ ਏ।
ਜਿਸਨੂੰ ਤੂੰ ਆਪਣਾ ਦੇਸ਼ ਕਹੇਂ,
No comments:
Post a Comment