ਅਦਬ ਸਹਿਤ
ਤਨਦੀਪ ਤਮੰਨਾ
******
ਸੀਤਾ
ਨਜ਼ਮ
ਸੀਤਾ ਨੂੰ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਔਂਦਾ..
........
ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਜਨਕ ਦਾ ਵਚਨ ਹੋਵੇ -
ਦਸ਼ਰਥ ਦਾ ਮਾਣ ਹੋਵੇ -
ਰਾਮ ਦੀ ਮਰਿਯਾਦਾ ਹੋਵੇ -
ਲਛਮਣ ਦੀ ਰੇਖਾ ਹੋਵੇ -
ਰਾਵਣ ਦਾ ਅਹੰਕਾਰ ਹੋਵੇ -
ਜਾਂ ਧੋਬੀ ਦਾ ਸੰਸਾ ਹੋਵੇ -
ਇਹ ਹਰ ਵਾਰੀ ਉਸੇ ਨੂੰ ਹੀ ਕਿਉਂ ਭੁਗਤਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ?
...................
ਕਦੀ-ਕਦੀ ਸੀਤਾ ਦਾ ਮੋਹ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਰਾਵਣ ‘ਤੇ
ਇਕ ਉਹੀ ਸੀ ਜਿਸਨੂੰ ਪਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਸੀ
ਕਿ ਸੀਤਾ ਦਾ ਜਿਸਮ ਸੁੱਚਾ ਸੀ ਕਿ ਜੂਠਾ?
......................
ਕਦੀ-ਕਦੀ ਬੌਂਦਲ਼ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਸੀਤਾ
ਉਸਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਆਇਆ ਰਾਵਣ ਕੌਣ ਸੀ -
ਉਸਦਾ ਪਤੀ ਜਾਂ ਅਯੁੱਧਿਆ-ਨਰੇਸ਼?
ਅਯੁੱਧਿਆ ਦਾ ਹਾਕ਼ਮ ਵੀ ਕੌਣ ਸੀ -
ਰਾਮ ਚੰਦਰ ਕਿ ਉਸਦਾ ਧੋਬੀ?
................
ਜੇ ਰਾਮ ਯਕੀਨ ਕਰਦਾ ਸੀ ਉਸਦੀ ਨਿਰਦੋਸ਼ਤਾ ਦਾ
ਤਾਂ ਆਪ ਵੀ ਉਸ ਨਾਲ਼ ਜੰਗਲ਼ ਕਿਉਂ ਨਾ ਚਲਿਆ ਆਇਆ?
ਕਿਉਂ ਪਿਤਾ ਦੇ ਆਖਿਆਂ ਬਨਵਾਸ ਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ -
ਔਰਤ ਦਾ ਸਾਥ ਦੇਣ ਲਈ ਨਹੀਂ?
...............
ਕਦੀ-ਕਦੀ ਉਸਦਾ ਜੀਅ ਕਰਦਾ ਹੈ
ਉਸ ਰਾਮ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਕੁੱਖੋਂ ਜਨਮਿਆ ਹੁੰਦਾ
ਆਪਣੀ ਛਾਤੀ ਦੇ ਵੈਰਾਗ ਨੂੰ
ਛਾਤੀ ਦੇ ਦੁੱਧ ਵਿਚ ਪਾ ਕੇ
ਰਾਮ ਦੇ ਅੰਦਰ ਉਤਾਰ ਦੇਂਦੀ
.............
ਉਸੇ ਪਲ ਉਸਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਔਂਦਾ
ਕਿ ਉਸਦੀ ਕੁੱਖੋਂ ਜਨਮੇ ਪੁੱਤਰ
ਉਸਦਾ ਦੁੱਧ ਪੀ ਕੇ
ਕਿਉਂ ਰਾਮ ਚੰਦਰ ਦੇ ਘੋੜੇ ਉੱਪਰ ਹੀ ਸੁਆਰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ?
ਕਿਉਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਔਂਦਾ
ਕਿ ਭੱਜਦੇ ਹੋਏ ਘੋੜੇ ਉਤੇ ਚੜ੍ਹਿਆ ਤਾਂ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ
ਕਿ ਮਰਿਯਾਦਾ ਦੇ ਘੋੜੇ ਉਪਰ -
ਹੁਕ਼ਮ ਦਾ ਚਾਬੁਕ ਫੜ ਕੇ ਬੈਠਾ ਮਨੁੱਖ
ਤਾਕਤਵਰ ਤਾਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਪਰ ਸੁਤੰਤਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ
..............
ਬਹੁਤ ਸੋਚਦੀ ਹੈ ਸੀਤਾ
ਪਰ ਉਸਨੂੰ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਔਂਦਾ:
ਕਿਉਂ ਮਰਦ -
ਤਾਕਤਵਰ ਹੋਣ ਦੀ ਗ਼ੁਲਾਮੀ ਪਾਲ਼ਦਾ ਹੈ?
...............
ਅਜਿਹੇ ਪਲਾਂ ਵਿਚ ਸੀਤਾ ਨੂੰ ਲਗਦਾ ਹੈ
ਕਿ ਉਹ ਕਿੰਨੀ ਸੁਤੰਤਰ ਹੈ....
............
- ਉਹ ਮਰਿਯਾਦਾ ਪੁਰਸ਼ੋਤਮ ਨਹੀਂ ਹੈ
- ਸੰਸਕਾਰਾਂ ਦੇ ਅਰ-ਪਾਰ ਦੇਖ ਸਕਦੀ ਹੈ
- ਧਰਮ-ਗੁਰੂ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਵੀ ਸੋਚ ਸਕਦੀ ਹੈ
- ਉਹ ਤਾਕਤਵਰ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਨੂੰ ਤਾਕਤ ਦੀ ਇੱਛਾ ਨਹੀਂ
............
ਇਕ ਉਹੀ ਤਾਂ ਹੈ
ਜੋ ਸਚਮੁੱਚ ਸੁਤੰਤਰ ਹੈ...
3 comments:
Tammanaa ji,tuhaadi gall bilkul shi hail.Wakia nazam baut khoobsurat hai-Rup Daburji
ਬਹੁਤ ਹੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਕਵਿਤਾ !
ਸੀਤਾ ਨੂੰ ਅਨੁਭੂਤੀ ਹੋ ਗਈ ਹੈ
ਉਸ ਨੂੰ ਸਮੱਝ ਆ ਗਈ ਹੈ
ਹੁਣ ਓਹ ਸੰਸਕਾਰਾ ਦੇ
ਆਰ ਪਾਰ ਵੇਖਦੀ ਹੈ...
ਹੁਣ ਉਸ ਦਾ ਜਿਸਮ ਤੇ ਓਸ ਦੀ ਰੂਹ
ਦੋਵੇਂ ਹੀ ਨਹੀ ਝੱਲਦੇ
ਖੋਖਲੀਆਂ ਰਵਾਇਤਾਂ ਦਾ ਸਰਾਪ ..
ਨਹੀ ਭੁਗਤੇ ਗੀ ਸੀਤਾ ਹੁਣ
ਭਾਵੇਂ ਜਨਕ ਦਾ ਵਚਨ ਹੋਵੇ
ਦਸ਼ਰਥ ਦਾ ਮਾਣ ਹੋਵੇ
ਰਾਮ ਦੀ ਮਰਿਆਦਾ ਹੋਵੇ
ਲਛਮਣ ਦੀ ਰੇਖਾ ਹੋਵੇ
ਰਾਵਣ ਦਾ ਅਹੰਕਾਰ ਹੋਵੇ
ਜਾਂ ਧੋਬੀ ਦਾ ਸੰਸਾ ਹੋਵੇ ....
ਅੱਜ ਸੀਤਾ
ਆਪਣੀ ਨਿਰਦੋਸ਼ਤਾ ਦੇ ਪ੍ਰਮਾਣ ਲਈ
ਅਗਨ-ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਦੇਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰੀ ਹੈ
ਹੁਣ ਓਹ
ਬਲਦੇ ਅੰਗਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਮੁੱਠੀ 'ਚ ਫੱੜਦੀ ਹੈ ...
ਹਵਾ ਵਿਚ ਲਹਿਰਾਉਦੇ ਹੁਕਮ ਦੇ ਚਾਬੁਕ ਨੂੰ
ਓਹ ਚਿੰਤਨ ਦੇ ਨਹੁੰਆਂ ਨਾਲ ਤਰਾਸ਼ਦੀ ਹੈ ...
ਹੁਣ ਓਹ ਪਾਣੀਆਂ ਉੱਤੇ ਤੁਰਦੀ ਹੈ
ਹਵਾ ਵਿਚ ਲਹਿਰਾਉਦੀ ਹੈ
ਸੀਤਾ ਨੂੰ ਅਨੁਭੂਤੀ ਹੋ ਗਈ ਹੈ
ਉਸ ਨੂੰ ਸਮੱਝ ਆ ਗਈ ਹੈ
ਹੁਣ ਓਹ ਸੰਸਕਾਰਾ ਦੇ
ਆਰ ਪਾਰ ਵੇਖਦੀ ਹੈ
ਅੱਜ ਸੀਤਾ ਹਵਾ ਵਾਂਗ ਸੁਤੰਤਰ ਹੋ ਗਈ ਹੈ ....
Without any doubt, Sukhpal is capable of presenting new ideas in his poetry.
Sukhinder
Editor: SANVAD
Toronto ON Canada
Post a Comment